REZYDENT PODATKOWY / NIEREZYDENT PODATKOWY[:fr]RÉSIDENT FISCAL / NON-RÉSIDENT FISCAL

Cet article est également disponible en français.

Pracownicy wyjeżdzający do pracy za granicę bardzo często zadają pytanie: kim jest rezydent podatkowy, nierezydent podatkowy? Pytanie to stawiają zarówno pracownicy, którzy do pracy za granicą jadą po raz pierwszy, jak i pracownicy, którzy są doświadczeni w wykonywaniu pracy w innych krajach. Jedni i drudzy często są niemile zaskakiwani przez zagraniczne urzędy wezwaniami i karami za niezłożenie rozliczenia rocznego. Poniżej postaramy się wyjaśnić te trudne pojęcia w jak najbardziej przystępny sposób.

1. Pojęcie rezydencji podatkowej

Każdy, kto uzyskuje wynagrodzenie, zobowiązany jest odprowadzić od niego podatek. Najczęściej ten obowiązek za pracownika realizuje pracodawca, pobierając co miesiąc zaliczkę na podatek dochodowy z wynagrodzenia i odprowadzając ją do urzędu skarbowego (polskiego lub zagranicznego). Po zakończeniu roku podatkowego każdy pracownik musi rozliczyć podatek samodzielnie. Dokonuje tego w ujęciu rocznym, w którym zbiera wszystkie swoje dochody i końcowo rozlicza należny podatek.

Jeżeli pracownik wykonywał pracę za granicą, bardzo często pojawia się pytanie: do jakiego urzędu skarbowego mam złożyć rozliczenie? Czy do urzędu w Polsce – tam, gdzie mieszkam, czy do urzędu za granicą?

I tu pojawia się pojęcie rezydencji podatkowej, czyli swego rodzaju „obywatelstwa podatkowego”, określającego, do którego państwa „podatkowo nam bliżej”.

2. Jak prawidłowo ustalić rezydencję podatkową pracownika delegowanego

Istnieją oczywiście przepisy, które definiują, jak ustalić rezydencję podatkową pracownika. Są to przepisy podatkowe – ustawy o podatku dochodowym, polskie i zagraniczne – oraz „specjalny” przepis dodatkowy – umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Taką umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania Polska ma podpisaną prawie z każdym krajem. W umowach tych określono zasady ustalania rezydencji podatkowej oraz kraju, w którym należy zapłacić podatek. Z tych przepisów wynika ogólny, podstawowy wniosek – tam, gdzie masz centrum interesów życiowych, tam jesteś rezydentem podatkowym i tam płacisz podatek.

Potwierdzeniem rezydencji podatkowej jest zaświadczenie z urzędu skarbowego. Polskie przepisy podatkowe dokument ten nazywają: certyfikatem rezydencji. Zgodnie z art. 5 a pkt 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1905 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o podatku dochodowym, certyfikat rezydencji to zaświadczenie o miejscu  zamieszkania podatnika  dla  celów  podatkowych,  wydane  przez  właściwy  organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika.

Przepisy podatkowe nie określają treści certyfikatu rezydencji. Stosowne wskazówki można jednak znaleźć w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 12 czerwca 2008 r., ITPB3/423-211/08/AM. Wskazano w niej, iż: „Definicja rezydencji w międzynarodowym prawie podatkowym wynika z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania od dochodu i majątku. Ponieważ umowy te nie określają obowiązującej formy zaświadczenia o miejscu zamieszkania lub siedziby, certyfikat rezydencji nie zawsze wydawany jest na sformalizowanym druku, jak również nie musi wprost zawierać nazwy „certyfikat rezydencji”. Z treści tychże przepisów wynika, że certyfikat rezydencji powinien spełniać przynajmniej następujące warunki:

• zostać wydany przez właściwą administrację podatkową,
• określać miejsce rezydencji (miejsce zamieszkania bądź siedziby) podatnika dla celów podatkowych,
• zawierać datę wydania certyfikatu i/lub datę, na jaką potwierdzana jest rezydencja podatkowa.

Zatem każde zaświadczenie wydane przez właściwą władzę podatkową (aktualne na dzień wypłaty), które potwierdza posiadanie przez dany podmiot rezydencji podatkowej tego państwa – jest wystarczające.”

Certyfikat rezydencji jest ważny do czasu, gdy potwierdzony w nim stan faktyczny nie ulegnie zmianie.

Urząd Skarbowy wydaje certyfikat rezydencji na wniosek podatnika (art. 306l ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 1997 nr 137, poz. 926 z późn. zm.).

3. Centrum interesów życiowych

Centrum interesów życiowych (używa się również określenia ośrodek interesów życiowych) każdy określa samodzielnie i we własnym zakresie – niejako intuicyjnie. Powstaje ono tam, gdzie podatnik ma większość powiązań osobistych i gospodarczych. Jak wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 4 czerwca 2014 r., IBPBII/1/415-189/14/BJ: „Przez „centrum interesów osobistych” należy rozumieć wszelkie powiązania rodzinne, tzn. ognisko domowe, aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska, przynależność do organizacji/klubów, uprawianie hobby itp. Z kolei „centrum interesów gospodarczych” to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.”

Pracownicy delegowani w Polsce najczęściej zostawiają tutaj dom, rodzinę, dzieci, które uczęszczają w Polsce do szkoły, tu mają zarejestrowany samochód, większość majątku itp. Stąd dość łatwo można określić, że ich centrum interesów życiowych jest w Polsce.

4. Magiczne 183 dni dla pracowników delegowanych

Obowiązek zapłaty podatku w Państwie, do którego pracownik został oddelegowany, uzależniony również bywa od okresu pozostawania w tym państwie. Taką „magiczną” granicą jest limit 183 dni. Postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania łączą bowiem z przekroczeniem tej granicy powinność odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy do urzędu skarbowego państwa, do którego pracownik został oddelegowany.

a. Czy liczyć dni przebywania za granicą?

Tak.

b. Po co liczyć dni przebywania za granicą?

Dni przebywania za granica należy liczyć w celu ustalenia, w którym kraju należy opłacać zaliczki na podatek dochodowy. Nie ma to jednak nic wspólnego z faktem zmiany rezydencji podatkowej. Do momentu, dopóki podatnik nie przeniesie swojego centrum interesu życiowego za granicę, nie musi zmieniać swojej rezydencji podatkowej, bez względu na ilość dni przebywania za granicą. Nawet jeśli w Polce podatnik nie spędzi ani jednego dnia w danym roku podatkowym, ale tu ma tu rodzinę, dom, konta bankowe itd., to w dalszym ciągu jest polskim rezydentem podatkowym.

c. W jaki sposób liczyć dni przebywania za granicą?

Na kalendarzu – po prostu. Oczywiście sposób prowadzenia takiej ewidencji będzie zależał od intensywności i ilości podróży. Najłatwiej zaznaczać okresy lub dni przebywania w danym kraju i sumować je na bieżąco. Sumowanie jest ważne o tyle, że pozwala „wychwycić” moment przekroczenia 183 dni pobytu w danym kraju, co często niesie z sobą obowiązek zmiany kraju odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy.

Liczy się dni fizycznej obecności w danym kraju. Przy czym, każda część dnia, nawet bardzo krótka, spędzona przez podatnika w danym państwie, liczy się jako dzień obecności w tym państwie. Jako dni obecności powinny być zatem liczone: dzień przybycia i wyjazdu, wszystkie inne dni spędzone w danym państwie (w tym także soboty i niedziele, święta narodowe, urlopy przed, w czasie i po zakończeniu działalności, dni choroby oraz dni zajęte z powodu śmierci lub choroby w rodzinie). Nie powinno się natomiast uwzględniać dni spędzonych w tym państwie w czasie przejazdu między dwoma miejscami położonymi poza państwem. Przy liczeniu 183 dni przebywania w danym państwie nie należy brać pod uwagę każdego pełnego dnia spędzonego poza tym państwem, bez względu na jego cel (np. wyjazd służbowy, wakacje) (zob. interpretacja indywidulana  Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 lutego 2018 r., 0113-KDIPT2-3.4011.3.2018.1.AC ).

d. W jakich okresach liczyć dni przebywania za granicą?

W celu ustalenia okresu, w ramach którego liczone są dni przebywania za granicą, należy odnieść się do treści łączącej Polskę z krajem, w którym przebywa pracownik umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zazwyczaj jest to rok podatkowy (przy czym rok podatkowy nie zawsze musi pokrywać się z rokiem kalendarzowym). Okresem takim może być również rok kalendarzowy, bądź dwunastomiesięczny okres rozpoczynający się lub kończący w danym roku podatkowym.

5. Mieszkasz w Polsce = masz polską rezydencję podatkową

Art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym statuuje tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Z przepisu tego wynika, iż obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów), bez względu na  miejsce  położenia źródeł przychodów, podlegają osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Tym samym kluczowe znaczenie przy ustalaniu polskiej rezydencji podatkowej ma ustalenie miejsca zamieszkania podatnika. Pomocny w tym zakresie jest art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym. Przepis ten za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski każe uważać osobę fizyczną, która:

1. posiada na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej  centrum  interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Powyższe przesłanki mają charakter alternatywny. Wskazuje na to użycie spójnika „lub” w treści przepisu. Oznacza to, iż wystarczy spełnić tylko jeden z powyższych warunków, aby zgodnie z polskim prawem podatkowym być traktowanym jako polski rezydent podatkowy.

Ocena, czy dana osoba jest polskim rezydentem podatkowym, powinna być dokonana w sposób indywidualny, przy uwzględnieniu postanowień odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

6. Praktycznie każdy pracownik delegowany z Polski do pracy za granicą jest rezydentem podatkowym polskim

Jest to oczywiście swego rodzaju uproszczenie. Jednakże jest w nim sporo prawdy. Mimo że pracownicy  delegowani wykonują pracę za granicą, są związani z polską firmą, w Polsce mają dom, rodzinę, dzieci chodzące do szkoły, mają zarejestrowany samochód, większość swoich rzeczy osobistych itd. Inaczej mówiąc, w Polsce znajduje się ich centrum interesów życiowych. Oczywiście może się zdarzyć, iż osoba delegowana z Polski do pracy za granicę ma centrum interesów życiowych, a tym samym rezydencję podatkową, w innym Państwie niż Polska. Jednakże są to sytuacje dość rzadkie.

7. Polska rezydencja podatkowa, ale zaliczki płacone za granicą

a. Podatek a zaliczka na podatek

Podatek, to nie to samo co zaliczka na podatek. Podatek – to kwota, którą płacimy za cały rok, za wszystkie dochody: z pracy w kraju, za granicą, z zasiłków, z najmu itd. Natomiast zaliczka na podatek to obowiązek uiszczenia do organu skarbowego ustalonej wcześniej zaliczki na podatek. Zaliczki na podatek opłacane są w odpowiednich przedziałach czasu – zazwyczaj miesięcznych.

b. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Do nierzadkich należy sytuacja, gdy zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia pracownika delegowanego za granicę, posiadającego polską rezydencję podatkową, są odprowadzane do urzędu skarbowego państwa, do którego został on oddelegowany. Nie jest to błąd. Taka osoba nadal ma polską rezydencję podatkową. Jednakże w wyniku zaistnienia określonych przez prawo okoliczności, zaliczki na podatek odprowadzane są do urzędu skarbowego państwa, do którego pracownik został oddelegowany.

Okoliczności powodujące obowiązek odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy do urzędu skarbowego państwa, do którego pracownik został oddelegowany, określają zawarte przez Polskę z obcymi państwami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Umowy te przyjmują zasadę, iż wynagrodzenie z pracy najemnej, wykonywanej przez osobę mającą miejsce zamieszkania w danym państwie, podlega opodatkowaniu tylko w tym państwie. Jeżeli praca jest wykonywana w drugim państwie, wówczas osiągnięte z tej pracy wynagrodzenie podlega opodatkowaniu w tym drugim państwie. Od tej zasady jest jednak wyjątek. Wynagrodzenie z pracy najemnej, jakie pracownik mający miejsce zamieszkania w jednym państwie, osiąga z pracy najemnej, wykonywanej na terenie drugiego państwa, podlega opodatkowaniu tylko w pierwszym państwie, jeżeli:

a) odbiorca przebywa w drugim państwie podczas jednego lub kilku okresów, nie przekraczających łącznie 183 dni w ciągu roku,

b) wynagrodzenia są wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma w tym drugim Państwie miejsca zamieszkania lub siedziby,

c) wynagrodzenia nie są ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim Państwie.

Jeżeli wszystkie w/w przesłanki zostaną spełnione, podatnik zwolniony jest z podatku w państwie, w którym praca była wykonywana. Rozliczać się będzie tylko w państwie, w którym mieszka.

c. Zaprzestanie poboru zaliczek w Polsce

Przepis art. 32 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym upoważnia pracodawcę do zaprzestania poboru zaliczek na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych przez pracownika z pracy wykonywanej za granicą, jeżeli  dochody pracownika za pracę podlegają lub będą podlegać opodatkowaniu poza terytorium Polski. Warunkiem zaprzestania przez pracodawcę poboru zaliczek jest zatem ustalenie, czy zgodnie z właściwą umową o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody oddelegowanego pracownika podlegają lub będą podlegać opodatkowaniu poza Polską.

Należy zaznaczyć, iż pracownik może wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o pobór zaliczek na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych z pracy wykonywanej poza terytorium Polski.

8. Roczne rozliczenie podatkowe za granicą

a. Roczne rozliczenie podatku za granicą

Pracownik, który wykonywał pracę za granicą, musi się tam rozliczyć z podatku. Rozliczenie podatku musi nastąpić zgodnie z zasadami obowiązującymi w tym państwie. W związku z tym, koniecznym jest zapoznanie się z zasadami rozliczania podatku dochodowego w państwie, w którym praca była wykonywana.

Nie ma konieczności rozliczania podatku w państwie, w którym praca była wykonywana, jeżeli zaistnieją określone powyżej okoliczności podlegania przez podatnika obowiązkowi podatkowemu jedynie w państwie, w którym mieszka.

b. Roczne rozliczenie podatku w Polsce

Osoba, która uzyskała dochód zarówno w Polsce, jak i za granicą, obowiązana jest rozliczyć podatek dochodowy również w Polsce. W tym celu składa do właściwego urzędu skarbowego wypełniony formularz PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG.

Przeliczenia dochodów uzyskanych za granicą na złotówki należy dokonać po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień uzyskania wynagrodzenia.

Należy pamiętać, iż za każdy dzień w pracy za granicą pracownikowi przysługuje zwolnienie od podatku w wysokości 30% wartości diety właściwej dla kraju, w którym praca była wykonywana (art. 21 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym). Zwolnienie nie ma zastosowania do wynagrodzenia:

• pracownika odbywającego podróż służbową poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
• pracownika w związku z jego pobytem poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w celu udziału w konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, a także w związku z pełnieniem funkcji obserwatora w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych, o ile otrzymuje świadczenia zwolnione od podatku na podstawie ust.1 pkt 83 lub 83a ustawy o podatku dochodowym;
• uzyskiwanego przez członka służby zagranicznej;
• pracownika otrzymującego  przychody ze stosunku pracy, uzyskane przez osoby poniżej 26 roku życia (art. 20 ust. 15 ustawy o podatku dochodowym).

c. Metody unikania podwójnego opodatkowania

Pracownik rozliczający się w Polsce z dochodów uzyskanych w kraju i za granicą nie musi się obawiać, iż dochody uzyskane w innym państwie zostaną opodatkowane dwukrotnie: za granicą i w Polsce. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują mechanizmy zapobiegające podwójnemu opodatkowaniu. Są to:

• metoda wyłączenia z progresją,
• metoda proporcjonalnego odliczenia.

Która metoda ma zastosowanie do rozliczenia dochodu uzyskanego w danym państwie, określa właściwa umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Przy czym w przypadku gdy, pracownik uzyskał dochody w państwie, z którym Polska nie podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zastosowanie ma metoda proporcjonalnego odliczenia.

W razie zastosowania metody wyłączenia z progresją, dochód osiągnięty za granicą ma wpływ na ustalenie stopy procentowej, według której należy obliczyć należny podatek od dochodu osiągniętego w Polsce. W celu zastosowania tej metody należy:

• do dochodów do opodatkowania uzyskanych w Polsce dodać dochody uzyskane za granicą;
• od ustalonej sumy dochodów obliczyć podatek według skali podatkowej;
• obliczony podatek podzielić przez sumę dochodów uzyskanych w kraju i za granicą, a następnie pomnożyć przez 100;
• uzyskany wynik stanowi stopę procentową, przez którą należy pomnożyć dochody uzyskane w Polsce do opodatkowania, po ich zaokrągleniu do pełnych złotych.

Metoda proporcjonalnego odliczenia charakteryzuje się tym, że oblicza się podatek od dochodu uzyskanego w Polsce i za granicą, a następnie odlicza się od niego podatek zapłacony przez podatnika za granicą, ale do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie. W celu obliczenia limitu podatku zapłaconego za granicą podlegającego odliczeniu należy:

• do dochodów do opodatkowania w Polsce dodać dochód do opodatkowania uzyskany za granicą;
• od sumy dochodów do opodatkowania, po ich zaokrągleniu do pełnych złotych, należy obliczyć podatek według skali podatkowej;
• obliczony w ten sposób podatek pomnożyć przez dochód uzyskany za granicą i następnie podzielić przez sumę dochodów uzyskanych w Polsce i za granicą.

W przypadku, gdy pracownik będący polskim rezydentem uzyskał dochody z tytułu umowy o pracę w Polsce i państwach, z którymi umowy przewidują różne metody unikania podwójnego opodatkowania, należy obie te metody uwzględnić w zeznaniu podatkowym. Przy czym do dochodów z danego państwa stosowana jest metoda unikania podwójnego opodatkowania, określona przez przepisy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawarta z tym państwem.

d. Ulga abolicyjna

Metoda proporcjonalnego odliczenia jest mało korzystna dla podatników. W związku z czym, ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z tzw. ulgi abolicyjnej. Pozwala ona na odliczenie od podatku dochodowego kwoty stanowiącej różnicę między podatkiem obliczonym metodą proporcjonalnego odliczenia, a podatkiem obliczonym metodą wyłączenia z progresją. Odliczenie  to  nie  może przekroczyć wysokości kwoty 1360,00 PLN (art. 27g ust. 2 ustawy o podatku dochodowym).

Ulga abolicyjna ma zastosowanie do podatników podlegających nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, rozliczających się przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia i uzyskujących dochody z następujących źródeł:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy;
• z działalności wykonywanej osobiście;
• z działalności gospodarczej;
• z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Polski działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi (art. 27g ust. 1 ustawy o podatku dochodowym).

Ulgi abolicyjnej nie można zastosować do dochodów uzyskanych w krajach i na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (art. 27g ust. 3 ustawy o podatku dochodowym).

 [:fr]La question qui est posée fréquemment par nos employés, tant par ceux qui voyagent à l’étranger pour la première fois que par ceux qui ont l’habitude de travailler dans d’autres pays. Les uns et les autres sont souvent désagréablement surpris par les autorités étrangères avec des pénalités et des sanctions pour défaut de dépôt des déclarations des revenus annuelles. Ci-dessous, nous allons essayer d’expliquer ces concepts difficiles aussi facilement que possible.

La question qui est posée fréquemment par nos employés, tant par ceux qui voyagent à l’étranger pour la première fois que par ceux qui ont l’habitude de travailler dans d’autres pays. Les uns et les autres sont souvent désagréablement surpris par les autorités étrangères avec des pénalités et des sanctions pour défaut de dépôt des déclarations des revenus annuelles. Ci-dessous, nous allons essayer d’expliquer ces concepts difficiles aussi facilement que possible.

1. La notion de résidence fiscale

Chaque personne qui reçoit la rémunération devrait payer l’impôt sur le revenu. Dans la plupart de cas c’est l’employeur qui réalise ce devoir au nom des salariés en percevant chaque mois le montant de l’acompte sur le salaire et en le transférant au Service des impôts (polonais ou étranger). Après la fin de l’année, chaque employé doit régler lui-même l’impôt, sur une base annuelle, dans laquelle il rassemble tous ses revenus et règle finalement l’impôt dû.

La question la plus fréquente est la suivante : où dois-je déposer ma déclaration ? Au Service en Pologne? Là où je vis, ou dans un service à l’étranger ?

C’est le moment où la notion de résidence fiscale apparaît. C’est-à-dire une sorte de „citoyenneté fiscale” qui détermine l’État le „plus proche de nous en termes de fiscalité”.

2. Comment déterminer correctement la résidence fiscale d’un salarié détaché ?

Il existent bien entendu des réglementations qui définissent comment déterminer la résidence fiscale d’un salarié. Ce sont les dispositions fiscales (lois polonaises et étrangères sur l’impôt sur le revenu) et la disposition supplémentaire „spéciale”- convention de double imposition. La Pologne a conclu une telle convention de double imposition avec presque tous les pays et ce traité établit des règles spécifiques concernant la détermination de la résidence ainsi que les informations dans quel pays payer l’impôt. De cette convention il résulte une conclusion – le centre d’intérêt de vos activités détermine votre domicile fiscal (vous êtes le résident fiscal dans le lieu où vous avez le centre d’intérêt de vos activités et où vous payez l’impôt).

Une attestation établie par l’administration constitue la confirmation de résidence fiscale. La réglementation fiscale polonaise appelle ce document : un certificat de résidence. Conformément à l’article 5 a, point 21, de la loi du 26 juillet 1991 sur l’impôt sur le revenu des personnes physiques (c.-à-d. JO 2020, n. 1905, tel que modifié.), ci-après dénommé la Loi de l’impôt sur le revenu, le certificat de résidence constitue l’attestation de lieu de résidence de l’assujetti à des fins fiscales, délivrée par l’administration fiscale compétente de l’État de résidence.

Les règles fiscales ne déterminent pas le contenu du certificat de résidence. Cependant, des indications appropriées peuvent être trouvées dans l’interprétation individuelle du Directeur Général des Impôts à Bydgoszcz en date du 12 juin 2008, ITPB3/423-211/08/AM. Il y est indiqué que : « La définition de la résidence dans le droit fiscal international résulte des conventions de double imposition sur le revenu et la fortune. Puisque ces conventions ne précisent pas la forme valable du certificat de résidence ou du siège social, l’attestation de résidence n’est pas toujours délivrée comme un document formel et elle ne doit pas être intitulée « certificat de résidence ». Selon ces dispositions, le certificat de résidence doit respecter au moins les conditions suivantes :

• il doit être établi par l’administration fiscale exacte,
• il indique le lieu de résidence (le domicile ou le siège) de l’assujetti à des fins fiscales,
• il doit contenir la date d’établissement et/ou la date où la résidence fiscale est confirmée.

Ainsi chaque certificat établi par l’autorité fiscale compétente (actuel au moment du paiement) qui confirme la résidence fiscale de l’entité dans ce pays, est suffisant. »

Le certificat de résidence est valide jusqu’à ce que les faits qui y sont confirmés ne changent pas.

Ce document est établi par l’administration fiscale à la demande de l’assujetti (de l’art. 306l de la loi du 29 août 1997 sur l’ordonnance fiscale (Journal officiel de 1997, n° 137, article 926, tel que modifié).

3. Centre des intérêts vitaux

Le centre d’intérêt des activités (la notion de centre des intérêts vitaux est aussi rencontrée) est determiné d’une façon intuitive, autonome et indépendante.  Cela se produit là où le contribuable a le plus de liens personnels et économiques. Comme l’explique le directeur de la chambre fiscale de Katowice dans une interprétation individuelle du 4 juin 2014, IBPBII/1/415-189/14/BJ : « Par « le centre des intérêts personnels » , il faut entendre tous les rélations familiales, c’est-à-dire le foyer, les activités sociales, politiques, culturelles, civiques, l’adhésion à des organisations/clubs, la pratique de hobbies, etc. « Le centre des intérêts économiques », quant à lui, est principalement le lieu des activités génératrices de revenus, les sources de revenus, les investissements détenus, les biens immobiliers et mobiliers, les polices d’assurance, les emprunts contractés, les comptes bancaires, etc. »

Les employés détachés à l’étranger quittent leurs familles, leurs maisons, leurs enfants qui fréquentent l’école en Pologne. Leurs voitures sont immatriculées en Pologne, c’est aussi là où ils ont créé les comptes bancaires ainsi qu’ils possèdent leurs biens. Il est donc bien évident que le centre de leurs intérêts vitaux se trouve en Pologne.

4. Les 183 jours magiques pour les employés détachés à l’étranger

L’obligation de payer des impôts dans le pays dans lequel le salarié a été détaché dépend également de la durée de séjour dans ce pays. Cette limite « magique » est de 183 jours. Selon les conventions de double imposition, le dépassement des jours limites introduit l’obligation de payer des impôts dans le pays où le salarié a été détaché.

a. Faut-il compter les jours passés à l’étranger ?

Oui.

b. Pourquoi faut-il le faire?

Pour détérminer le pays où nous devons payer les CONTRIBUTIONS pour l’impôt sur le revenu. Le nombre de jours passés à l’étranger est nécessaire pour déterminer le pays où il faut payer des avances sur l’impôt sur le revenu. Cependant ce n’a rien à faire avec le changement de la résidence fiscale. Jusqu’au moment où l’assujetti ne transfère pas son centre des intérêts vitaux, il n’est pas obligé de changer sa résidence fiscale (la durée du séjour à l’étranger n’est pas importante). L’assujetti reste résident fiscal polonais même s’il n’a pas passé aucun jour en Pologne durant l’année fiscale, mais il y possède la famille, le domicile, les comptes bancaires etc.

c. Comment compter les jours passés à l’étranger ?

Selon le calendrier. Évidemment, la manière de tenir ces registres dépend de l’intensité et du nombre des voyages. Il est le plus facile de noter les périodes ou les jours passés dans un pays et les compter régulièrement. C’est important parce que, grâce à cela, il est possible d’apercevoir le moment de dépasser la limite de 183 jours ce qui introduit l’obligation de régler les avances sur l’impôt sur le revenu.

Les jours de présence physique dans un pays donné sont comptés. Chaque instant (même très court) passé sur le territoire du pays doit étre compté comme le séjour continu. Par conséquence, le calcul doit être fait à partir du moment de l’arrivé et du départ et contenir tous les autres jours y passés (les weekends, les fêtes nationnales, les congés de vacances, de maladies et pour événements familiaux). On ne peut pas prendre en considération le temps du voyage à travers du pays nécessaire pour arriver à une destination située dans un autre pays. À part de cela, on ne compte pas chaque journée complète hors de ce pays, quelle que soit son but (ex. voyage d’affaires, vacances) (voir interprétation individuelle du Directeur de l’Information Fiscale Nationale de février 26, 2018., 0113-KDIPT2-3.4011.3.2018.1.AC).

d. À quelles périodes les jours passés à l’étranger sont-ils comptés ?

Pour déterminer la période pendant laquelle les jours passés à l’étranger sont calculés, il faut se référer à la convention de double imposition entre la Pologne et le pays où le travailleur séjourne. En général, c’est une année fiscale qui peut ne pas correspondre à l’année civile. Cette période peut être aussi l’année civile ainsi que la période de douze mois commençant ou terminant dans l’année fiscale donnée.

5. Tu habites en Pologne = tu as la résidence fiscale polonaise

L’article 3(1) de la loi de l’impôt sur le revenu prévoit ce qu’on appelle l’obligation fiscale illimitée. De cette loi il résulte que l’impôt sur le revenu concerne les personnes physiques habitant en Pologne, indépendament du lieu d’origine du revenu. Pour déterminer la résidence fiscale polonaise, le plus important est de désigner le domicile de l’assujetti. L’article 3(1a) de la Loi de l’impôt sur le revenu est utile à cet égard ; selon lequel la personne ayant le domicile sur le territoire de Pologne est considérée comme personne physique qui :

1. a un centre d’intérêts personnels ou économiques sur le territoire de la République de Pologne (centre d’intérêt vital) soit
2. demeure sur le territoire de la République Polonaise plus de 183 jours pendant l’année fiscale.

Les considérations ci-dessus sont de nature alternative ce qui est confirmé par l’emploi la conjoinction « ou » dans le texte. Cela signifie qu’une seule des conditions ci-dessus est suffisante pour être considérée comme un résident fiscal polonais en vertu de la législation fiscale polonaise.

La constatation du fait qu’une personne donnée est un résident fiscal polonais doit être effectuée individuellement, en tenant compte des dispositions de l’accord pertinent visant à éviter la double imposition.

6. Pratiquement chaque employé détaché de Pologne pour travailler à l’étranger est un résident fiscal polonais

Il s’agit bien sûr d’une sorte de simplification, mais il y a beaucoup de vérité là-dedans. Malgré le fait que les employés détachés travaillent à l’étranger, ils sont associés à une entreprise polonaise, c’est en Pologne où ils ont le foyer, la famille, leurs enfants fréquentant l’école, la voiture immatriculée, la plupart de leurs biens, etc. En d’autres termes, leur centre des intérêts vitaux se trouve en Pologne. Bien entendu, il peut arriver qu’une personne détachée de Pologne pour travailler à l’étranger ait un centre des intérêts vitaux, et donc une résidence fiscale, dans un autre pays que la Pologne. Cependant, ce sont des situations assez rares.

7. La résidence fiscale polonais, mais avec les avances payées à l’étranger

a. L’impôt et l’avance d’impôt

L’impôt n’est pas la même chose que l’avance d’impôt. L’impôt – c’est le montant que nous payons pour toute l’année, pour tous les revenus : du travail dans le pays, à l’étranger, des prestations, du loyer, etc. L’avance d’impôt, quant à elle, est une obligation de payer à l’autorité fiscale une partie d’impôt prédéterminée. Les paiements anticipés d’impôts sont effectués à intervalles appropriés – généralement mensuels.

b. Les conventions de double imposition

Il arrive souvent que les avances d’impôt sur le revenu d’un travailleur étranger détaché qui a une résidence fiscale polonaise soient versées aux services des impôts de l’État où il est délégué. Ce n’est pas une erreur. Une telle personne a toujours une résidence fiscale polonaise. Toutefois, en raison de circonstances prévues par la loi, les avances d’impôt sont versées aux organismes fiscaux de l’État où le travailleur est détaché.

Les conventions de double imposition entre la Pologne et les autres pays détérminent les circonstances de réglement des avances d’impôt auprès du service des impôts de l’État où le salarié a été détaché. Selon ces documents, les rémunérations provenant d’un emploi exercé par un résident d’un État ne sont imposables que dans ce pays. Si les travaux sont exécutés dans un autre État, la rémunération obtenue à partir de ces travaux est imposée dans cet autre pays. Cependant, il y a une exception à cette règle. La rémunération qu’un employé résidant dans un État perçoit au titre du travail contractuel exercé dans un autre pays, n’est imposable que dans le premier État si :

a) le bénéficiaire séjourne dans l’autre pays pendant une ou plusieurs périodes, n’excédant pas un total de 183 jours par an,

b) les rémunérations sont versées par l’employeur ou au nom de l’employeur qui n’a ni domicile ni siège dans cet autre pays,

c) les rémunérations ne sont pas à la charge de l’établissement ou de l’établissement stable que l’employeur détient dans le deuxième État.

Si toutes les conditions susmentionnées sont remplies, le contribuable est exonéré d’impôt dans le pays où le travail a été effectué.  Il ne déposera la déclaration que dans l’État où il vit.

c. La cessation de la perception des avances

La disposition de l’article 32, paragraphe 6, de la loi relative à l’impôt sur le revenu autorise l’employeur à cesser de percevoir les avances sur le revenu que l’employé tire de son travail à l’étranger, si le revenu du travailleur est ou sera soumis à l’impôt en dehors de la Pologne. L’employeur peut le faire à condition qu’il l’ait vérifié dans la convention de double imposition exacte.

Il faut noter que le salarié peut demander à l’employeur de percevoir des avances d’impôt sur le revenu provenant d’un travail effectué en dehors de la Pologne.

8. Déclaration des revenus annuelle à l’étranger

a. Déclaration des revenus annuelle à l’étranger

L’employeur qui a travaillé à l’étranger doit y payer ses impôts. La déclaration des revenus doit être faite conformément aux règles applicables dans ce pays. Par conséquent il est obligatoire de faire connaissance des règles de comptabilisation de l’impôt sur le revenu dans l’État où le travail a été effectué.

Il ne faut pas régler l’impôt dans le pays où le travail a été fait si l’assujetti n’est soumis à l’impôt que dans l’État de résidence.

b. Déclaration des revenus annuelle en Pologne

Une personne qui a gagné des revenus à la fois en Pologne et à l’étranger est obligée de régler l’impôt sur le revenu également en Pologne. Dans ce but, il faut déposer un formulaire PIT-36 rempli avec une annexe PIT/ZG au service des impôts approprié.

La conversion des revenus gagnés à l’étranger en zlotys polonais (en PLN) doit se faire au taux de change moyen de la NBP du jour précédant le jour où la rémunération est perçue.

Il convient de se rendre compte que pour chaque journée de travail à l’étranger, l’employé a le droit à une exonération fiscale de 30 % de de la valeur de l’indemnité journalière appropriée pour le pays dans lequel le travail a été effectué (article 21, paragraphe 1, point 20, de la loi sur l’impôt sur le revenu). L’exemption ne s’applique pas aux rémunérations :

• de l’ employé en voyage d’affaires en dehors de la République de Pologne ;
• du travailleur en raison de son séjour en dehors des frontières de la République de Pologne, afin de participer au conflit armé ou de renforcer les forces de l’État ou des pays alliés, la mission de paix, les actions contre les actes de terrorisme ou leurs effets, ainsi que d’exercer une fonction d’observateur dans les missions de paix d’organisation internationales et de forces multinationales, à condition qu’il reçoive des prestations exonérées d’impôt en vertu de l’article 1, points 83 ou 83a de la loi sur l’impôt sur le revenu ;
• perçues par un membre du Service Étranger ;
• du salarié de moins de 26 ans qui obtient des revenus d’une relation de travail (art. 20 (15) de la loi sur l’impôt sur le revenu).

c. Méthodes pour éviter la double imposition

Un travailleur qui comptabilise en Pologne les revenus obtenus dans le pays et à l’étranger n’a pas à craindre que les revenus obtenus dans un autre pays soient imposés deux fois : à l’étranger et en Pologne. Les conventions de double imposition prévoient des mécanismes pour prévenir la double imposition. C’est-à-dire :

• la méthode d’exclusion avec progression,
• la méthode de déduction proportionnelle.

Le choix de la méthode est désigné par la convention de double imposition exacte. Toutefois, si l’employé a gagné des revenus dans un État avec lequel la Pologne n’a pas conclu de convention de double imposition, la méthode de déduction proportionnelle s’applique.

Si la méthode d’exclusion avec progression est appliquée, les revenus gagnés à l’étranger ont un impact sur la détermination du taux d’intérêt à utiliser pour calculer l’impôt dû sur les revenus gagnés en Pologne.  Afin d’utiliser cette méthode, vous devez :

• ajouter les revenus étrangers aux revenus imposables, obtenus en Pologne ;
• calculer l’impôt à partir de la somme des revenus déterminée selon le barème d’imposition;
• diviser l’impôt calculé par la somme des revenus nationaux et étrangers, puis multiplier par 100 ;
• le résultat obtenu est le taux d’intérêt par lequel les revenus imposables et gagnés en Pologne doivent être multipliés après les avoir arrondis au zloty entier (PLN entier).

La méthode de déduction proportionnelle est caractérisée par le fait que l’impôt sur les revenus perçus en Pologne et à l’étranger est calculé, ensuite il faut en déduire l’impôt payé par l’assujetti à l’étranger, mais jusqu’à concurrence du montant de l’impôt qui est proportionnel aux revenus gagnés dans le pays étranger. Pour calculer le plafond d’impôt déductible et payé à l’étranger, vous devez :

• ajouter le revenu imposable de source étrangère aux revenus imposables en Pologne ;
• calculer l’impôt selon le barème d’imposition, à partir du revenu total imposable, après l’avoir arrondi au zloty entier (PLN entier) ;
• multiplier l’impôt ainsi calculé par les revenus gagnés à l’étranger, ensuite le diviser par la somme des revenus perçus en Pologne et à l’étranger.

Si l’employé qui est résident polonais a gagné les revenus en vertu du contrat de travail en Pologne et dans les pays avec lesquels les conventions prévoient des méthodes différentes pour éviter la double imposition, ces deux méthodes doivent être incluses dans la déclaration des revenus. Toutefois, les revenus de l’État donné sont soumis à la méthode pour éviter la double imposition qui est définie par la convention de double imposition conclue avec ce pays.

d. Allègement d’impôt (allègement d’abolition)[1]

La méthode de déduction proportionnelle est peu avantageuse pour les contribuables. Par conséquent, le législateur a prévu la possibilité de profiter de ce que l’on appelle l’allègement d’abolition. Il permet de déduire de l’impôt sur le revenu le montant qui est la différence entre l’impôt calculé selon la méthode de déduction proportionnelle et l’impôt calculé selon la méthode d’exclusion avec progression. Cette déduction ne peut pas dépasser le montant de 1 360,00 PLN (article 27g (2) de la Loi sur l’impôt sur le revenu).

L’allègement d’abolition s’applique aux contribuables qui sont soumis à une obligation fiscale illimitée,  qui profitent de la méthode de déduction proportionnelle et qui gagnent les revenus provenant des sources suivantes :

• de la relation d’affaires, de la relation d’emploi, de l’industrie artisanale, du contrat de travail coopératif ;
• des activités menées à titre personnel ;
• de l’entreprise individuelle;
• des droits de propriété dans le domaine des droits d’auteur et droits voisins au sens de réglementations distinctes, des activités artistiques, littéraires, scientifiques, éducatives et journalistiques exercées en dehors de la Pologne, à l’exception des revenus provenant de l’utilisation ou de la gestion de ces droits (art. 27g (1) de la Loi de l’impôt sur le revenu).

L’ allègement d’abolition ne peut pas être appliqué aux revenus obtenus dans les pays et les territoires se livrant à une concurrence fiscale dommageable (article 27g (3) de la Loi de l’impôt sur le revenu).

[1] Allègement d’abolition (définition) : le montant de l’impôt calculé selon la méthode de déduction proportionnelle,  diminué du montant de l’impôt calculé selon la méthode d’exclusion avec progression.