Francja jest jednym z głównych kierunków, do których wyjeżdżają obywatele polscy w celu świadczenia pracy – zarówno do pracy w firmie francuskiej, jak i w ramach oddelegowania. Niestety bardzo często nie są oni świadomi, iż uzyskanie dochodów we Francji łączy się z obowiązkiem rozliczenia i zapłaty podatku w tym państwie. Niezbędna jest ku temu znajomość podstawowych zasad francuskiego systemu podatkowego. Poniżej postaramy się przybliżyć Państwu ten temat.
1. Kiedy należy zapłacić podatek dochodowy we Francji?
a) Rezydencja podatkowa
Kluczowym dla dalszych rozważań jest pojęcie rezydencji podatkowej. Rezydencja podatkowa to miejsce, w którym podatnik obowiązany jest do zapłaty podatku. Dzięki niej podatnik wie, w którym kraju powinien zapłacić podatek. Określeniu rezydencji podatkowej służą przepisy ustaw podatkowych – zarówno polskich, jak i zagranicznych – oraz postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Takie umowy Polska zawarła z prawie wszystkimi krajami.
Dokumentem potwierdzającym rezydencję podatkową jest certyfikat rezydencji. Jest to zaświadczenie o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatkowych wydawane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika (art. 5 a pkt 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 1905 z późn. zm.) zwanej dalej: ustawą o podatku dochodowym).
Podkreślić należy, iż posiadanie rezydencji podatkowej w danym państwie nie jest związane z posiadaniem obywatelstwa tego państwa. Inaczej mówiąc nie trzeba być obywatelem danego państwa, aby być jego rezydentem podatkowym.
b) Polska rezydencja podatkowa
Polskim rezydentem podatkowym jest osoba mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
- posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Powyższe przesłanki mają charakter alternatywny. Wystarczy zatem zaistnienie jednej z nich, aby uznać daną osobę za zamieszkującą na terytorium Polski.
c) Francuska rezydencja podatkowa
W celu ustalenia, kto jest francuskim rezydentem podatkowym, należy się odwołać do art. 4 B Francuskiego Kodeksu Podatkowego. Przepis ten za francuskiego rezydenta podatkowego każe uznawać osobę, która spełnia co najmniej jeden z poniższych warunków:
- ma swój dom lub główne miejsce zamieszkania we Francji;
- we Francji wykonuje działalność zawodową, płatną lub nie, chyba że uzasadni, że działalność ta jest prowadzona na zasadzie dodatkowej;
- która ma we Francji centrum interesów ekonomicznych.
d) Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z Francją
Polski rezydent podatkowy, który uzyskał dochód podlegający opodatkowaniu we Francji, nie musi się obawiać, iż zostanie on opodatkowany również w Polsce. Zapobiegają temu postanowienia umowy zawartej w dniu 20 czerwca 1975 r. pomiędzy Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz. U. z 1977 r., nr 1, poz. 5). Została ona zmodyfikowana przez Konwencję wielostronną implementującą środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, podpisaną przez Polskę oraz przez Francję dnia 7 czerwca 2017 r.
W umowie przyjęto zasadę, iż dochody z pracy najemnej, które osiąga osoba mająca miejsce zamieszkania w danym państwie, podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie. Jeżeli natomiast praca wykonywana jest w drugim państwie, dochody podlegają opodatkowaniu w tym drugim państwie (art. 15 ust. 1 Umowy). Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego. Dochody, jakie osoba mająca miejsce zamieszkania w jednym państwie osiąga z pracy najemnej, wykonywanej na terenie drugiego państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w pierwszym państwie, jeżeli:
a) osoba przebywa w drugim państwie podczas jednego lub kilku okresów, nie przekraczających łącznie 183 dni w danym roku podatkowym,
b) wynagrodzenia są wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma w tym drugim Państwie miejsca zamieszkania lub siedziby,
c) wynagrodzenia nie są ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim Państwie (art. 15 ust. 2 Umowy).
Warunkiem skorzystania z wyjątku jest łączne spełnienie wszystkich w/w przesłanek. Brak zaistnienia którejkolwiek z nich wyklucza możliwość opodatkowania dochodów uzyskanych za granicą w państwie, w którym podatnik mieszka.
Reasumując. Co do zasady, osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce i uzyskująca tutaj dochody powinna zapłacić podatek w Polsce. Jednakże, w razie uzyskania przez nią dochodów we Francji, dochody te powinny zostać opodatkowane w tym państwie. Jedynie w razie łącznego spełnienia wskazanych powyżej trzech warunków, dochody uzyskane we Francji, przez osobę mieszkającą w Polsce, będą podlegały opodatkowaniu w Polsce.
2. Rewolucyjna zmiana
Od 1 stycznia 2019 roku system podatkowy we Francji uległ rewolucyjnej zmianie. Zdecydowano się na wprowadzenie zasady: Pay As You Earn (PAYE), tj. poboru podatku u źródła. Pracodawców zobowiązano zatem do potrącania z wynagrodzenia pracowników zaliczek na rzecz podatku dochodowego (l’impôt sur le revenu). Przed zmianą francuski system podatkowy opierał się na samodzielności obywateli. Pracownicy obowiązani byli do deklarowania dochodu i samodzielnego wpłacania podatków do organów skarbowych. Pracodawcy nie uczestniczyli w obsłudze oraz wpłacie podatków.
3. Jak złożyć deklarację podatkową we Francji?
a) Pierwsza deklaracja
Podatnik, który jeszcze nigdy nie rozliczał się we Francji, powinien wypełnić formularz: Déclaration des revenus. Jest on dostępny w oddziałach urzędu skarbowego (SIP – Services des impôts des particuliers – dla rezydentów oraz do SIPNR – Service des impôts des particuliers non-résidents – dla nierezydentów) oraz na stronie internetowej: www.impots.gouv.fr (Cerfa n°10330*16 Autre numéro: 2042). Wypełniony i podpisany formularz należy wysłać do właściwego urzędu skarbowego.
b) Kolejne deklaracje
W kolejnych latach urząd skarbowy wysyła podatnikowi wypełnioną już deklarację (déclaration préremplie). Deklaracje wysyłane są wiosną, zazwyczaj w okresie kwiecień – maj.
Podkreślić należy, iż dokumenty przesłane przez fiskusa są częściowo wypełnione. Podatnik musi zweryfikować ich treść i ewentualnie je skorygować, a także wpisać ewentualne zmiany danych (np. zmianę adresu, nanieść zmiany w sytuacji rodzinnej).
c) Deklaracja przez Internet
Od 2019 r. preferowaną drogą składania deklaracji podatkowych we Francji jest Internet. Od tej zasady są jednak pewne wyjątki. Podatnicy, których główne miejsce zamieszkania nie jest wyposażone w dostęp do Internetu nadal mogą wypełniać deklarację w formie papierowej. Ponadto z obowiązku złożenia deklaracji przez Internet są zwolnieni m.in. podatnicy zamieszkujący na obszarze, na którym nie jest dostępna usługa mobilna (zwolnienie obowiązuje od 2024 r.), a także podatnicy, którzy nie wiedzą, jak korzystać z Internetu, nawet jeśli mają Internet w domu. Ten ostatni wyjątek dotyczy w szczególności osób starszych, niepełnosprawnych lub zależnych.
Podatnik, składając deklarację podatkową przez Internet musi zalogować się na swojej stronie podatkowej. Potrzebne są ku temu następujące identyfikatory:
- Numéro fiscal de télédéclarant – numer identyfikacji podatkowej nadany przez urząd skarbowy przy pierwszym rozliczeniu
- Hasło
Po zalogowaniu do systemu otworzy się deklaracja podatkowa. Należy ją zweryfikować, wprowadzić ewentualne zmiany i poprawki, a następnie podpisać elektronicznie i wysłać.
d) Francuska deklaracja podatkowa
Formularz 2042, służący rozliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych, jest dość rozbudowany i obejmuje wiele informacji niezbędnych do prawidłowego rozliczenia podatku. Należą do nich m.in.: adres podatnika, jego stan cywilny, sytuacja rodzinna, dochód (zarówno z tytułu pracy najemnej, jak i z innych źródeł), koszty uzyskania przychodów, ulgi i kredyty podatkowe, przychody zagraniczne. Tak szeroki zakres informacji ma swoje uzasadnienie w sposobie obliczania podatku dochodowego we Francji. Przy jego obliczaniu brany jest bowiem pod uwagę roczny dochód gospodarstwa domowego (foyer fiscal) czyli: zarobki (revenus), emerytury (retraites), zyski uzyskane z niektórych oszczędności (revenus des valeurs et capitaux, plus values et gains taxables), zyski uzyskane z posiadanych nieruchomości (revenus fonciers) oraz wydatki pozwalające na obniżenie podstawy opodatkowania.
Francuski system podatkowy przewiduje możliwość zmniejszenia dochodu podatnika o 10% lub o więcej (déduction forfaitaire – odliczenie ryczałtowe), jeśli podatnik zadeklaruje i udokumentuje realne koszty zawodowe (frais réels). Francuski system podatkowy przewiduje również inne odliczenia oraz liczne ulgi pozwalające na pomniejszenie kwoty podatku należnego. Należą do nich: ulga na edukację dzieci, ulga na zatrudnianie opieki dla dzieci, bądź osób starszych, ulga na koszty utrzymania członków rodziny, ulga na darowizny na cele charytatywne, ulga na wydatki na zakup ekologicznych instalacji grzewczych. Podatnik korzystający z ulgi musi pamiętać, iż fiskus może nakazać mu udokumentowanie poniesionych wydatków.
Kwota pozostała po odliczeniach to dochód podlegający opodatkowaniu (revenu fiscal de référence). Jest ona dzielona przez tzw. sumę części fiskalnych (parts ”N”), na które składa się gospodarstwo domowe (foyer fiscal). Przyjmuje się, iż jedna osoba to 1 część, małżonkowie oraz osoby pozostające w zarejestrowanym związku partnerskim (tzw. PACS) to 2 części, pierwsze dziecko to 1/2 części, drugie to również 1/2 części, a każde kolejne dziecko to 1 część. Uzyskuje się w ten sposób iloraz rodzinny (quotient familial).
Otrzymana kwota jest opodatkowana progresywnie, zgodnie z tabelą podatkową obowiązującą w danym roku.
e) Terminy składania deklaracji podatkowych
Termin składania deklaracji podatkowych nie został określony z góry przez ustawodawcę francuskiego. Co roku urząd skarbowy publikuje terminy składania deklaracji podatkowych.
4. Deklaracja w Polsce
Dochód uzyskany we Francji i tam opodatkowany, jest zwolniony z podatku w Polsce. Nie oznacza to jednak, że podatnik jest zwolniony z obowiązku złożenia zeznania rocznego w polskim urzędzie skarbowym. Jeżeli uzyskał dochód zarówno w Polsce, jak i we Francji, będzie musiał złożyć do właściwego urzędu skarbowego wypełniony formularz PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG. Nie musi się jednak obawiać, iż dochód jaki uzyskał we Francji będzie opodatkowany w obu krajach. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta z Francją przewiduje bowiem stosowny mechanizm chroniący podatnika przed podwójnym opodatkowaniem jego dochodów. Jest to tzw. metoda wyłączenia z progresją. W wyniku jej zastosowania dochód osiągnięty za granicą zostaje wyłączony z podstawy opodatkowania w Polsce. Jednakże jego wysokość jest brana pod uwagę przy ustalaniu stawki podatku od pozostałych dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce według skali podatkowej.
5. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t. jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.
