Zazwyczaj pracodawcy delegujący pracowników do Francji występują do ZUS o zaświadczenia A1. Na ich podstawie składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne za pracowników delegowanych są opłacane w Polsce. Może się jednak zdarzyć, iż ZUS odmówi wydania zaświadczenia A1 i pracodawca jest zmuszony opłacać składki we Francji. Pojawia się wtedy pytanie: jak wygląda system zabezpieczeń społecznych we Francji?
1. System zabezpieczenia społecznego
System zabezpieczenia społecznego funkcjonujący we Francji uważany jest za jeden z najbardziej rozwiniętych i najlepiej funkcjonujących systemów w Europie. Jego podstawowym zadaniem jest zapewnienie ubezpieczonemu oraz członkom jego rodziny wsparcia finansowego w trudnych sytuacjach życiowych.
Francuski system zabezpieczenia społecznego podzielony jest na następujące sektory:
I. system zabezpieczeń rolniczych – régime agricole;
II. system ogólny – système général, w ramach którego funkcjonują następujące instytucje:
a. Allocations Familiales – organ odpowiedzialny za świadczenia rodzinne;
b. Assurance Retraite – do jego kompetencji należy zarządzanie systemem emerytalnym;
c. Union de Recouvrement des cotisations de Securité Sociale et d’Allocations Familiales (URSSAF) – stanowi odpowiednik polskiego ZUS;
d. Assurance Maladie – organ zajmujący się wypłatą świadczeń chorobowych i w razie wypadków przy pracy;
III. system zabezpieczeń specjalnych – régimes spéciaux.
Ze względu na ramy niniejszego opracowania, dalsze uwagi dotyczyć będą systemu ogólnego.
2. Allocations Familiales
Świadczenia rodzinne należą do kompetencji Allocations Familiales. Do zadań tego organu należy bowiem zapewnienie stabilności w systemie rodzin oraz wyrównanie poziomu życia rodzin z dziećmi. Następuje to przede wszystkim poprzez wypłatę świadczeń pieniężnych oraz wsparcie rodzin wychowujących dzieci niepełnosprawne.
Świadczenia rodzinne przysługują osobom, które prowadzą skuteczną i trwałą opiekę nad dziećmi. Mogą to być zarówno dzieci naturalne, jak i adoptowane oraz nad którymi sprawowana jest opieka.
Świadczenia są wypłacane do momentu ukończenia przez dziecko 20 roku życia. Przy czym dziecko nie może być zaangażowane w żadną działalność zarobkową. Jeżeli dziecko uzyskuje zarobki, nie mogą one przekraczać 78% minimalnego wynagrodzenia netto. Do 21 roku życia dziecka wypłacane są świadczenia i dodatki mieszkaniowe.
Świadczenia rodzinne stanowią procent miesięcznej podstawy wyliczania świadczeń rodzinnych (BMAF). Kwota ta aktualizowana jest corocznie w dniu 1 kwietnia przy uwzględnieniu prognozowanej średniej rocznej tendencji wzrostu cen konsumpcyjnych, bez wyrobów tytoniowych.
Można wyróżnić następujące grupy świadczeń rodzinnych:
I. świadczenia ogólne – grupa ta obejmuje świadczenia wypłacane w związku z narodzinami drugiego dziecka oraz dodatki ryczałtowe wypłacane w razie przyjścia na świat trzeciego i kolejnego dziecka;
II. świadczenia związane z narodzinami i wychowaniem małych dzieci (Paje);
III. świadczenia specjalne – przysługują one rodzinom mającym na utrzymaniu dziecko/dzieci niepełnosprawne.
3. System emerytalny
We Francji można przejść na emeryturę po osiągnięciu 62 roku życia. W takim przypadku uprawniony otrzymuje tzw. emeryturę podstawową. Jej wysokość obliczana jest według następującego wzoru:
|
Emerytura = | Średnia z najwyższych zarobków z okresu 25 lat |
x | Stawka, która waha się między 37,5% a 50% |
x | Liczba przepracowanych kwartałów |
| Liczba kwartałów, która jest daną zmienną i zależy od daty urodzenia pracownika |
W przypadku gdy pracownik podejmie decyzję o nieprzechodzeniu na emeryturę po ukończeniu 62 roku życia i kontynuuje pracę, z chwilą ukończenia 67 roku życia uzyska prawo do świadczenia obliczanego przy użyciu stawki 100%.
Jedynie wyjątkowo można przejść na emeryturę przed ukończeniem 62-ego roku życia. Pracownik, który chce skorzystać z przedmiotowego uprawnienia powinien rozpocząć karierę zawodową przed osiągnięciem 20 roku życia oraz posiadać dokumenty potwierdzające ten fakt. Winien on także legitymować się odpowiednim stażem pracy.
4. URSSAF
Jak już wcześniej wskazano, URSSAF stanowi odpowiednik polskiego ZUS. Zakres jego właściwości jest bardzo szeroki. Jednakże podstawowym obowiązkiem tego organu jest pobór składek na zabezpieczenie społeczne i rozdystrybuowanie ich do pozostałych organizacji wchodzących w skład systemu zabezpieczeń społecznych.
W tym miejscu podkreślić należy, iż według prawa francuskiego każdy pracownik, który świadczy we Francji pracę podlega francuskiemu systemowi zabezpieczeń społecznych. Nie dotyczy to jednak pracowników delegowanych do Francji do pracy, dla których uzyskano w analogicznym do URSSAF organie zaświadczenie A1.
4.1 Rejestracja w URSSAF
Warunkiem koniecznym odprowadzania składek na zabezpieczenie społeczne od wynagrodzeń pracowników, jest zarejestrowanie firmy w URSSAF. Po rejestracji pracodawcy zostanie przydzielony numer SIRET. Jeżeli przed wystąpieniem do URSSAF o rejestrację, przedsiębiorca posiadał numer SIRET (np. do celów podatkowych), należy o tym zawiadomić organ rejestrujący.
Decyzję o konieczności opłacania poszczególnych składek podejmuje URSSAF we współpracy z Directions Régionales de l’Economie, de l’Emploi, du Travail et des Solidarités (w skrócie DREETS) lub instytucjami pokrewnymi. Istnieje bowiem co najmniej kilka odpowiedników DREETS, zależnie od regionu lub departamentu.
Do zadań DREETS należy należą m.in.:
- inspekcja pracy i polityka pracy,
- integracja społeczna i zawodowa,
- dążenie do spójności społecznej (wspieranie osób mających problemy z integracją zawodową, wymagających szczególnego traktowania, wykluczonych zawodowo, a także wsparcie w zakresie zakwaterowania pracowników),
- nadzór nad polityką zatrudnienia,
- nadzór i kontrola instytucji i służb społecznych,
- aktywne wspieranie przedsiębiorstw,
- stały monitoring rynków, stosunków handlowych oraz ochrona praw konsumenta,
- analiza zmian gospodarczych.
Generalna Dyrekcja ds. zatrudnienia sprawuje bezpośredni nadzór nad w/w misjami DREETS.
4.2 Deklaracje
Pracodawca, który zarejestrował się w URSAFF, obowiązany jest składać comiesięczne deklaracje. Są one składane on-line.
Co do zasady, jedna firma składa jedną deklarację. Nie dotyczy sytuacji gdy w obrębie jednego przedsiębiorstwa są stosowane różne systemy płacowe.
Deklaracja powinna zawierać następujące informacje:
- liczbę zatrudnionych;
- podstawę składek wyrażoną w euro – powinna ona odpowiadać kwocie wynagrodzenia stanowiącego podstawę opodatkowania i oskładkowania;
- wysokość należnych składek wyrażoną w euro.
Kompletna deklaracja, opatrzona podpisem oraz datą powinna zostać złożona w ustawowym terminie. Data złożenia deklaracji uzależniona jest od liczby zatrudnionych pracowników:
- do 50 pracowników – do 15-go dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym;
- powyżej 50 pracowników – do 5-go dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym.
5. Assurance Maladie
5.1 Służba zdrowia
Assurance Maladie stanowi odpowiednik polskiej służby zdrowia. Podstawowym zadaniem tego organu jest zapewnienie usług z zakresu służby zdrowotnych na możliwie najwyższym poziomie dla wszystkich ubezpieczonych. Do jej obowiązków należy także m.in.:
- zwiększenie dostępu do opieki zdrowotnej,
- nadzór nad rozwojem, transformacją i wydajnością systemu zdrowia,
- utrzymywanie wysokich standardów świadczonych usług,
- dążenie do zapewnienia efektywności systemu zdrowia.
5.2 Obowiązki pracodawcy
W celu umożliwienia pracownikowi zdobycia świadczeń związanych z chorobą, pracodawca obowiązany jest dostarczyć do kasy chorych stosowne dokumenty. Ich treść uzależniona jest od zdarzenia powodującego przerwanie przez pracownika świadczenia pracy. Należą do nich:
a) wskazanie zaprzestania wykonywania pracy przez pracownika z powodu choroby;
b) informacja o fakcie zaprzestania wykonywania pracy w związku z narodzinami dziecka;
c) informacja o przerwaniu świadczenia pracy przez ubezpieczonego z innych powodów niż w/w, np. wypadku przy pracy (Accident du travail – AT) czy choroby zawodowej (Maladie Professionelle – MP)
Pracodawca ma również obowiązek poinformować odpowiednie organy o powrocie pracownika do pracy, a także o zakończeniu współpracy z pracownikiem (np. wskutek upływu czasu, na jaki umowa o pracę została zawarta).
Dane przekazane przez pracodawcę mają wpływ na zakres świadczeń socjalnych oraz wysokość podatku od wynagrodzeń (Prélèvement à la source, w skrócie PAS).
5.3 Zwolnienie lekarskie
W razie choroby lekarz wystawia zwolnienie lekarskie (tzw. Avis d’arrêt de travail). Zwolnienie wystawiane jest na druku o odpowiednim numerze. 1 i 2 część druku automatycznie jest przesyłana do odpowiedniej kasy chorych. 3 część druku wydawana jest pracownikowi, który ma ją dostarczyć pracodawcy. Zaleca się natychmiast przesłać pracodawcy skan lub fotografię 3 części druku, a następnie oryginał wysłać pocztą na adres pracodawcy lub do Pole Emploi (o ile pracownik jest tam zarejestrowany). Przesyłka pocztowa powinna zostać nadana za potwierdzeniem odbioru w ciągu 48 h.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony u kilku pracodawców, 3-cią część druku należy skopiować i wysłać każdemu pracodawcy kopię.
Niekiedy pracownik otrzymuje od lekarza wszystkie 3 części druku. W takiej sytuacji pracownik musi je samodzielnie uzupełnić i wysłać do pracodawcy oraz do kasy chorych.
W przypadku gdy pracownik przebywa w szpitalu i nie ma możliwości wysłania dokumentów w terminie, do zwolnienia należy dołączyć pismo zawierające wyjaśnienie przyczyny opóźnienia.
Jeżeli nie zachowano terminu wysyłki zwolnienia, pracownik otrzyma upomnienie. Zawiera ono przypomnienie treści obowiązujących przepisów prawa oraz pouczenie, iż w każdym kolejnym przypadku opóźnienia świadczenie chorobowe zostanie znacznie obniżone.
W tym miejscu zaznaczyć należy, iż kasa chorych skontrolować może obecność pracownika w domu. Kontrola może nastąpić także w weekendy oraz w dni wolne od pracy. Ma to miejsce w przypadku gdy zwolnienie jest wystawione na okres powyżej 6 dni lub czas jego trwania obejmuje dzień wolny od pracy, a lekarz w zwolnieniu zaznaczył, iż chory nie może przebywać na zewnątrz.
6. Sposób opłacania składek
Składki na zabezpieczenie społeczne we Francji mogą być opłacane:
- przelewem,
- czekiem,
- za pomocą płatności on-line – warunkiem zastosowania tej formy płatności jest posiadanie przez firmę konta bankowego w banku znajdującym się na terenie Francji.
Podkreślić należy, iż bez względu na wybraną formę płatności, przelana kwota musi dokładnie odpowiadać naliczeniom.
7. System TFE
Firmy zagraniczne mogą skorzystać z uproszczonego systemu składania deklaracji i opłacania składek – system TFE – Titre firmes étrangères. Uprawnione są do tego wyłącznie firmy zatrudniające do 20 osób. Firmy zatrudniające większą ilość osób powinny składać dokumenty rozliczeniowe oraz rozliczać się za pośrednictwem strony: https://www.net-entreprises.fr/
Systemem TFE nie mogą zostać objęci przedstawiciele następujących zawodów:
- artyści, dziennikarze oraz pracownicy stanowiący obsługę spektakli oraz innych występów scenicznych, którzy są opłacani za faktyczną liczbę przepracowanych godzin;
- sprzedawcy bezpośredni (tzw. VDI), którzy organizują spotkania w domach, w miejscu pracy klienta lub w jakimkolwiek innym miejscu nieprzeznaczonym do prowadzenia działalności handlowej;
- pomoc domowa.
Przystąpienie do TFE jest dobrowolne i nieodpłatne. Może ono nastąpić w każdym czasie. Należy jednak pamiętać, iż z przystąpieniem do omawianego systemu wiąże się powinność rozliczenia za jego pośrednictwem całego personelu przedsiębiorstwa zatrudnionego na terenie Francji.
Pracodawca, który przystąpił do systemu TFE składa uproszczoną deklarację. Informacja o wysokości należności jest widoczna w jego profilu w zakładce „Editions”.
W razie korzystania z systemu TFE forma płatności uzależniona jest od miejsca posiadania konta bankowego. Jeżeli pracodawca posiada konto bankowe na terenie Francji, płatność można uregulować przy pomocy przelewu automatycznego. W innych przypadkach pracodawca musi wykonać przelew międzynarodowy i wskazać Urssaf Alsace jako odbiorcę.
Niezaprzeczalnym plusem systemu TFE jest sprowadzenie do minimum obowiązku składania dokumentów np. deklaracji, umów o pracę. Pomocny jest on również w:
- wystawianiu dokumentów dla pracownika,
- regulowaniu składek,
- wystawianiu odcinka wypłaty,
- generowaniu miesięcznych i rocznych sprawozdań podsumowujących,
- sporządzaniu rocznych deklaracji dla pracowników,
- tworzeniu zaświadczeń podatkowych dla pracowników.
Wszystkie w/w czynności można wykonać przez internet.
8. Podstawowe składki opłacane w ramach zabezpieczenia społecznego
Podobnie jak w Polsce, we Francji składki na zabezpieczenie społeczne opłacają zarówno pracownik, jak i pracodawca. Przy czym większa część kosztów leży po stronie pracodawcy. Wysokość składek opłacanych przez poszczególne strony stosunku pracy określony jest procentowo.
Wielkość składek obowiązujących w danym roku kalendarzowym podawana jest na stronie URSSAF: https://www.urssaf.fr/portail/home/taux-et-baremes/taux-de-cotisations/les-employeurs/les-taux-de-cotisations-de-droit.html
Można wyróżnić następujące składki na zabezpieczenie społeczne:
| CSA – Contribution Solidarité Autonomie |
Składka ta przeznaczana jest na Narodowy Fundusz Solidarności na rzecz Autonomii (tzw. CNSA). Finansowane są z niej wsparcie osób starszych lub niepełnosprawnych. Rzeczoną składką objęci są wszyscy pracodawcy, w tym także firmy zagraniczne, których pracownicy podlegają pod francuski system zabezpieczeń społecznych. Opłacają ją również osoby pracujące w oparciu o samozatrudnienie. Składkę pokrywa pracodawca. |
|
Ubezpieczenie: chorobowe, macierzyńskie, inwalidzkie i na wypadek śmierci | Składkę pokrywa pracodawca. |
| FNAL – Fonds national d’aide au logement -składka na dodatek mieszkaniowy |
Jest ona odprowadzana do Krajowego Funduszu Pomocy Mieszkaniowej. Składkę pokrywa pracodawca.
|
| Składki rentowo-emerytalne |
Są one odprowadzane na rzecz Caisse nationale d’assurance vieillesse (Cnav). Część składki pokrywa pracownik, a drugą część pracodawca. |
|
Składka od wypadków przy pracy (AT) i chorób zawodowych (MP) | Wysokość tej składki ustalana jest indywidualnie przez Fundusz Ubezpieczeń Emerytalnych i Zawodowych (Carsat). Jest wysokość zależna jest od profilu działalności przedsiębiorcy oraz poziomu zatrudnienia w danej firmie. |
| CSG- Contribution Sociale Généralisée |
Składkę tą opłacają pracownicy, którzy posiadają we Francji rezydencję podatkową i jednocześnie podlegają pod francuski system zabezpieczeń społecznych. Jeżeli któryś z w/w warunków nie jest spełniony, nie należy odprowadzać tej składki. Pracodawca powinien dysponować dowodami potwierdzającymi przesłanki stosowania przedmiotowej składki i udostępnić je na żądanie URSSAF. |
|
CRDS- Contribution au remboursement de la dette sociale – składka na redukcję długu publicznego |
Mają do niej zastosowane te same zasady co CSG. Przedmiotowa składka odprowadzana jest do funduszu Caisse d’Amortissement de la Dette Sociale (Cades). CRDS oraz CSG wpłacane są bezpośrednio do URSSAF. |
| Składki w ramach pakietu socjalnego |
Są one naliczane od wynagrodzenia zwolnionego ze składek na zabezpieczenie społeczne, ale podlegających oskładkowaniu w ramach CSG. Składkę pokrywa pracodawca. |
| AGS oraz bezrobocie – AGS – Association pour la garantie des salaires |
Celem tej składki jest zagwarantowanie pracownikowi uzyskania wynagrodzenia za pracę w przedsiębiorstwie, które utraciło płynność finansową (np. jest w trakcie likwidacji). Obowiązek zapłaty składki przez pracodawcę powstaje w momencie wypełnienia DPAE (tj. promesy zatrudnienia) pierwszego pracownika. Nie dotyczy to m.in.: · opiekunów przyjmujący pod swój dach osoby starsze, które na podstawie umowy zarabiają poprzez sprawowanie opieki nad tymi osobami; · kolporterów prasy; · pracowników delegowanych z firmy zagranicznej, której siedziba znajduje się we Francji. Wypłata świadczeń z funduszu przysługuje wyłącznie pracownikom pracującym na podstawie umowy o pracę i pod warunkiem, że ich składka była odprowadzana przez pracodawcę. |
| Składki na zasiłki rodzinne |
Są one wypłacane przez Fundusz Zasiłków Rodzinnych – Caisse d’allocation familiales, (Caf). Wysokość stawki jest ustalana na podstawie całego wynagrodzenia. Jej wartość jest obniżana o 1,8 punktu dla niektórych wolnych zawodów np. artystów, dziennikarzy oraz dla osób, których zarobki nie przekraczają 3,5 krotności płacy minimalnej we Francji (tzw. SMIC) w ciągu roku. Składkę pokrywa pracodawca. |
| Składka na finansowanie związków zawodowych i organizacji zawodowych |
Składka ta jest odprowadzana do Urssaf. Obowiązek jej odprowadzania mają m.in.: · pracodawcy prywatni, · pracodawcy prawa publicznego, którzy zatrudniają pracowników na warunkach prawa prywatnego np. zakład publiczny o charakterze przemysłowo- handlowym (EPIC), · izby handlowe, · lokalne fundusze zabezpieczenia społecznego. Składkę powinni opłacać także pracodawcy zatrudniający za wynagrodzeniem: praktykantów, opiekunki do dzieci, osoby pracujące w oparciu o umowy wspierające (tzw. contrats aidés). |
| VM – składka na mobilność |
Dochody ze składki przeznaczane są na transport publiczny. Do jej opłacania zobowiązani są pracodawcy zatrudniający powyżej 11 osób. Uiszczana jest ona bezpośrednio do URSSAF. |
9. Kontrola z URSSAF
URSSAF może przeprowadzić:
- kontrolę zapowiedzianą – jej warunek stanowi pisemne zawiadomienie o wszczęciu kontroli; zawiadomienie powinno zawierać datę przeprowadzenia kontroli oraz wykaz dokumentów do przedłożenia osobie kontrolującej;
- kontrolę niezapowiedzianą – w razie podejrzenia nadużycia;
- kontrolę „na życzenie” – przeprowadzana jest na podstawie dobrowolnego poddania się przez pracodawcę kontroli ze strony Urssaf; w razie wykrycia w jej trakcie nieprawidłowości lub zalegania z odpłatnościami pracodawca zostanie wezwany do uregulowania należności, ale nie zostaną naliczone kary wynikające z wykrytych uchybień.
Po kontroli pracodawca otrzyma pismo z informacją o jej zakończeniu. Ma on 30 dni, licząc od dnia odbioru pisma, na ustosunkowanie się do wniosków kontrolującego. Po tym czasie raport z kontroli z ewentualnymi uwagami jest przesyłany do URSSAF.
10. Sankcje
Pracodawcy, który nie wywiązał się z powinności złożenia deklaracji, grozi kara w wysokości 17,14 € za każdego pracownika.
Za opóźnienie w złożeniu deklaracji grozi kara w wysokości 51 € za każdą zatrudnioną osobę za miesiąc opóźnienia lub ułamek tej kwoty, który jest ustalany proporcjonalnie do liczby zatrudnionych wykazanych w ostatniej złożonej deklaracji. W przypadku gdy opóźnienie jest mniejsze lub równe 5-ciu dniom, kara nie może być wyższa niż 5142 € na rok.
Pracodawca może ubiegać się o anulowanie kary. Może to jednak nastąpić jeżeli kumulatywnie zostały spełnione następujące przesłanki:
- pracodawca nie ma na swoim koncie żadnego wykroczenia w okresie ostatnich 24 miesięcy,
- wysokość kar jest nie wyższa niż 3428 €,
- wszystkie należne składki zostały uregulowane,
- deklaracja płac została prawidłowo sporządzona i wysłana.
Również podanie nieprawdziwych danych w deklaracji jest karalne. Jeżeli niezgodność dotyczy wysokości podanych zarobków, kara wynosi 34,28 € za każdego pracownika. Natomiast w przypadku gdy nieprawdziwe są inne dane, kara wynosi 11,32 € za każdego pracownika. Kary można uniknąć składając korektę deklaracji w terminie do 30-tu dni.
11. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.
Ten post dostępny jest także w języku: Français
