Instytucja wakacji od ZUS została wprowadzona do polskiego systemu prawnego przez ustawę z dnia 9 maja 2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 863). Wchodzi ona w życie z dniem 1 listopada 2024 r. Wakacje od ZUS polegają na zwolnieniu płatnika składek z obowiązku opłacania składek na własne ubezpieczenie emerytalno-rentowe na okres miesiąca w roku kalendarzowym. Nowa instancja stanowi zatem formę wsparcia dla mikroprzedsiębiorców.
1. Zakres zwolnienia i czas jego trwania
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek jest ograniczone. Dotyczy ono tylko części składek obciążających płatnika, tj.: własnych składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, a także składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Przyznanie zwolnienia nie wyłącza natomiast obowiązku płatnika składek zapłaty własnej składki zdrowotnej, ani nie wpływa na jej wysokość.
Pomimo skorzystania ze zwolnienia, na płatniku spoczywa obowiązek opłacania składek za osoby zgłoszone przez niego do ZUS.
Zwolnienie z opłacenia składek przysługuje wyłącznie za jeden miesiąc kalendarzowy w danym roku.
2. Wysokość ulgi
Zwolnienie obejmuje składki do wysokości najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej danego ubezpieczonego.
Składki za miesiąc, na który przedsiębiorca uzyska zwolnienie, zostaną opłacone z budżetu państwa. Rzeczone składki są wliczane do przeszłej emerytury lub renty.
3. Osoby uprawnione do skorzystania ze zwolnienia
Z wakacji składkowych mogą skorzystać osoby, których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.: Dz. U. z 2024 r. poz. 497), zwanej dalej ustawą o sus, tj.: osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych.
Ustawodawca zastrzega, iż zwolnienie przysługuje wyłącznie płatnikom składek, na których ciąży obowiązek opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Nie można zatem skorzystać ze zwolnienia, jeśli składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłacane są dobrowolnie.
Ze zwolnienia mogą skorzystać wspólnicy spółki cywilnej, będący osobami fizycznymi. Są oni bowiem płatnikami składek na własne ubezpieczenia. Spółka cywilna opłaca składki na ubezpieczenia tylko wtedy, gdy zatrudnia pracowników lub zleceniobiorców.
4. Przesłanki skorzystania ze zwolnienia
Z wakacji składkowych może skorzystać płatnik składek, który spełnia następujące przesłanki:
- w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku, płatnik składek miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych – do grona zgłoszonych do ubezpieczenia wlicza się osoby, za które przedsiębiorca odprowadza składki do ZUS (np. pracownicy, zleceniobiorcy, osoby współpracujące), nie uwzględnia się natomiast osób, które nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu (np. przebywają na urlopie bezpłatnym, wychowawczym);
- w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku, płatnik składek nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro – rzeczoną równowartość oblicza się według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku o zwolnienie;
- płatnik składek, jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku, nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;
- w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku, płatnik składek jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
W tym miejscu podkreślić należy, iż ZUS zyskał uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o informację o kwocie rocznego przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanego przez płatnika składek.
5. Wniosek
W celu skorzystania z wakacji składkowych płatnik składek powinien złożyć wniosek do ZUS. Należy to zrobić w miesiącu poprzedzającym miesiąc, którego ma dotyczyć zwolnienie.
Wniosek należy złożyć za pośrednictwem platformy ZUS PUE na formularzu: wniosek RWS (wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacenia składek za wskazany miesiąc). Jeżeli wniosek składa wspólnik spółki cywilnej, powinien on skorzystać ze swojego konta płatnika na ZUS PUE, a nie z konta spółki, której jest wspólnikiem.
Wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania składek zawiera:
- dane płatnika składek:
- imię i nazwisko,
- numer NIP i numer PESEL, a jeżeli nie nadano tych numerów lub jednego z nich ‒ serię i numer dowodu osobistego albo paszportu;
- wskazanie miesiąca kalendarzowego, w którym płatnik składek zamierza skorzystać ze zwolnienia z opłacenia składek;
- oświadczenie, że w dniu złożenia wniosku płatnik składek spełnia warunki skorzystania ze zwolnienia;
- zaświadczenia (oświadczenia) o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, jaką płatnik składek otrzymał w okresie 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku, albo oświadczenie o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenie o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie;
- informacje niezbędne do udzielenia pomocy de minimis, dotyczące przedsiębiorcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych, na których pokrycie ma być przeznaczona pomoc de minimis.
Wskazane powyżej oświadczenia płatnik składek składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenia jest obowiązany do zawarcia w nich klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Płatnik składek otrzyma wiadomość w sprawie wniosku za pośrednictwem swojego konta ZUS PUE. W razie zwolnienia płatnika z obowiązku opłacania składek w całości, płatnik składek otrzyma z ZUS informację. Natomiast zwolnienie z obowiązku opłacania składek w części lub odmowa zwolnienia mają postać decyzji administracyjnej.
6. Pomoc de minimis
Zwolnienie z opłacenia składek stanowi pomoc de minimis. Zwolniony z opłacenia może być wyłącznie płatnik składek, który dysponuje limitem pomocy de minimis co najmniej w wysokości sumy obowiązujących go we wskazanym miesiącu kalendarzowym składek na ubezpieczenia społeczne podlegających zwolnieniu.
7. Dokumenty rozliczeniowe za miesiąc, w którym korzystano ze zwolnienia
Za miesiąc, w którym płatnik składek korzysta z wakacji składkowych, należy złożyć następujące dokumenty:
- deklarację rozliczeniową;
- imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez budżet państwa za osobę opłacającą – w raporcie należy wskazać kod ubezpieczenia informujący o korzystaniu z ulgi:
- 05 14 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zwolniona z opłacania składek, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi 60% kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego;
- 05 74 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zwolniona z opłacania składek, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia;
- 05 94 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zwolniona z opłacania składek, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu;
- imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez osobę opłacającą składki za siebie;
- w przypadku zgłaszania do ubezpieczeń innych ubezpieczonych ‒ imienne raporty za tych ubezpieczonych.
8. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.
