Bardzo często pracodawcy prowadzący działalność w branży budowlanej, którzy delegują pracowników do Niemiec zaskoczeni są koniecznością odprowadzania składek do SOKA-BAU. Jest to niemiecka kasa urlopowa w branży budowlanej. W polskim systemie prawnym podobna instytucja nie istnieje. W związku z tym postaramy się Państwu wyjaśnić, czym jest SOKA-BAU oraz jakie wiążą się z nią obowiązki dla pracodawcy i korzyści dla pracownika.
1. SOKA-BAU
„Sozialkassen der Bauwirtschaft“, czyli SOKA-BAU, to niemiecka kasa urlopowa. Przy czym pod SOKA-BAU podlegają wyłącznie firmy prowadzące działalność w branży budowlanej na terenie Niemiec. Dotyczy to zarówno firm mających siedzibę na terenie Niemiec, jak również firm delegujących pracowników do RFN. Firmy prowadzące działalność gospodarczą w innych branżach, zarówno niemieckie, jak i zagraniczne delegujące pracowników do Niemiec nie są związane omawianymi regulacjami.
Podstawowym celem SOKA-BAU jest zabezpieczenie interesów pracowników zatrudnionych w RFN w branży budowlanej. Prowadzi ona tzw. „postępowanie urlopowe” oraz finansuje roszczenia pracowników z tytułu urlopu. Związane jest to z charakterem pracy w branży budowlanej. Łączy się ona bowiem z częstymi zmianami pracodawcy i okresami przestoju. Może to skutkować znacznymi trudnościami w nabyciu i korzystaniu przez pracowników zatrudnionych w tej branży z urlopów wypoczynkowych.
2. Zasady nabywania urlopu wypoczynkowego w Niemczech oraz wysokość wynagrodzenia urlopowego
Dalsze rozważania należy poprzedzić kilkoma informacjami o urlopach wypoczynkowych w Niemczech oraz wysokości wynagrodzenia urlopowego.
W Niemczech liczba dni urlopu wypoczynkowego jest uzależniona od liczby dni zatrudnienia w tym kraju. Pracownik nabywa jeden dzień urlopu po każdych 12 dniach zatrudnienia. Ilość dni zatrudnienia oblicza się oddzielnie dla każdego roku kalendarzowego. Przy ich ustalaniu uwzględnia się wszystkie dni w roku kalendarzowym, w którym istnieje stosunek pracy u pracodawcy prowadzącego w Niemczech działalność w branży budowlanej, w tym także soboty, niedziele i święta. Dniami zatrudnienia nie są jednak:
- dni, w których pracownik pracował na budowach znajdujących poza granicami RFN dla przedsiębiorstwa budowlanego nie mającego siedziby w Niemczech;
- dni, w czasie których pracownik był nieobecny w pracy bez usprawiedliwienia i nie otrzymał za nie zapłaty;
- dni, w których pracownik korzystał z urlopu bezpłatnego trwającego dłużej niż 14 dni.
W trakcie roku kalendarzowego pracownik może nabyć prawo do 30 dni urlopu.
Urlopu udziela się na dni robocze. Tym samym urlopu nie udziela się na soboty, niedziele i święta, które nie są dniami roboczymi.
Z końcem roku niewykorzystany urlop przechodzi na następny rok kalendarzowy. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy przepada w razie jego niewykorzystania w roku, na który przeszedł.
Tak jak w Polsce, za czas korzystania z urlopu wypoczynkowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie urlopowe. Wynosi ono 14,25% od wynagrodzenia brutto. Chodzi o wynagrodzenie należne pracownikowi za wykonaną pracę. Przy jego ustalaniu uwzględnia się wypłacone już wynagrodzenie za urlop. Nie zalicza się do niego wynikających z układów zbiorowych pracy trzynastek oraz świadczeń o podobnym charakterze, ekwiwalentu za urlop, odpraw wypłacanych na zakończenie zatrudnienia.
Podmiotem zobowiązanym do wypłacenia wynagrodzenia urlopowego jest pracodawca.
3. Kto jest zobowiązany do uczestnictwa w postępowaniu urlopowym?
Podstawowym warunkiem uczestnictwa w postępowaniu urlopowym jest zawarcie przez przedsiębiorcę zagranicznego kontraktu budowlanego w Niemczech i realizacja tego kontraktu przez rzeczonego przedsiębiorcę na własną odpowiedzialność.
Przepisy niemieckie wymagają również, aby do realizacji kontraktu budowlanego pracodawca zagraniczny delegował swoich pracowników przemysłowych na czas określony. Pracownikami przemysłowymi są pracownicy, którzy na budowie wykonują prace budowlane przy wykorzystaniu własnej siły roboczej i/lub maszyn budowlanych i urządzeń technicznych. Pojęcie to obejmuje również pracowników, zatrudnionych przy sprzątaniu pomieszczeń biurowych oraz przy pracach porządkowych i konserwacyjnych. Nie są uznawani za pracowników przemysłowych pracownicy, którym polecono nadzór budowlany, o ile wykluczona jest w znacznym zakresie ich praca fizyczna na budowie, a także pracownicy wykonujący prace związane z projektowaniem i administracją oraz prace biurowe.
Powinność pracodawcy uczestnictwa w postępowaniu urlopowym materializuje się w przypadku gdy pracownicy świadczą w godzinach pracy głównie prace budowlane. Ma to miejsce jeżeli przez co najmniej 50% całkowitego czasu pracy pracownik wykonuje roboty budowlane. Są to np. prace murarskie, spoinowanie, prace żelbetowe, zbrojenie szkłobetonowe, gięcie i splatanie stali.
Za przedsiębiorcę uważany jest także samodzielny oddział przedsiębiorstwa. Samodzielny oddział tworzy m.in. grupa pracowników, która poza stacjonarną siedzibą przedsiębiorstwa w przeważającym zakresie wykonuje prace budowlane. Oddziałem może być również pojedynczy projekt budowlany, nawet w przypadku gdy poza nim firma nie wykonuje innych prac budowlanych.
4. Zwolnienie z uczestnictwa w postępowaniu urlopowym
Wyjątkowo pracodawca zagraniczny może zostać zwolniony z obowiązku uczestnictwa w postępowaniu urlopowym. Ma to miejsce w przypadku gdy w państwie, w którym pracodawca ma siedzibę, istnieje instytucja podobna do SOKA-BAU, z którą niemiecka kasa urlopowa zawarła Porozumienia o wzajemnym uznawaniu. Zwolnienie nie jest jednak automatyczne. SOKA-BAU może zwolnić pracodawcę od uczestnictwa w postępowaniu urlopowym po udowodnieniu przez niego, iż podczas oddelegowania odprowadza składki do instytucji podobnej. Instytucjami podobnymi do SOKA-BAU są:
- Bauarbeiter- Urlaubs- und Abfertigungskasse (BUAK) w Austrii;
- Office National de la Sécurité Sociale (ONSS) i Office Patronal d’Organisation et Contrôle des Régimes de Sécurité d’Existence (OPOC) w Belgii;
- Styrelsen for Arbejdsmarked og Rekruttering (STAR) w Danii;
- Congés Intempéries BTP Union des Caisses de France we Francji;
- Commissione Nazionale Paritetica per le Casse Edili – CNCE we Włoszech.
5. Obowiązki pracodawcy wobec SOKA-BAU
Pracodawca zagraniczny działający w branży budowlanej ma obowiązek zarejestrować pracowników delegowanych do Niemiec w SOKA-BAU. Następuje to poprzez wypełnienie odpowiednich formularzy i ich przesłanie do kasy urlopowej. Zmiana danych – pracodawcy lub pracowników – musi zostać niezwłocznie zgłoszona do SOKA-BAU.
Pracodawca przekazuje do SOKA-BAU zgłoszenie miesięczne w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy zgłoszenie. Obejmuje ono informacje o wysokości wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia brutto, o udzielonym mu urlopie wypoczynkowym i wypłaconym wynagrodzeniu urlopowym brutto.
Zgłoszenie miesięczne dokonywanie jest elektronicznie. Pracodawca może jednak wystąpić o zwolnienie z obowiązku elektronicznego zgłaszania. W tym celu musi wykazać, iż elektroniczne zgłoszenie jest dla niego ekonomicznie lub osobiście nieuzasadnione.
Dane przekazane w zgłoszeniu mają istotne znaczenie dla pracodawcy. Na ich podstawie SOKA-BAU oblicza wysokość zwrotu dla pracodawcy. SOKA-BAU zwraca bowiem pracodawcy wynagrodzenie urlopowe wypłacone pracownikom. Zwrot następuje w wysokości 14,25 % wynagrodzenia brutto. Warunkiem zwrotu jest brak zaległości składkowych i wywiązane się przez pracodawcę z jego obowiązków meldunkowych.
Na pracodawcy ciąży także powinność zapłaty składki do SOKA-BAU. Jest ona płatna co miesiąc w terminie do 28 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy. Składka obliczana jest od wynagrodzenia brutto i wynosi 15,20 %.
W razie opóźnienia z zapłatą składki, SOKA-BAU naliczy odsetki za zwłokę za każdy rozpoczęty miesiąc zwłoki. Ponadto kasa urlopowa może wszcząć przeciwko pracodawcy postępowanie sądowe. Właściwym do rozpoznawania sporów pomiędzy pracodawcami zagranicznymi a SOKA-BAU jest Sąd Pracy w Wiesbaden.
6. Ekwiwalent za urlop dla pracownika
Pracownik może wystąpić do SOKA-BAU z wnioskiem o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Termin, w jakim można wystąpić z wnioskiem, uzależniony jest od sytuacji, w jakiej znajduje się pracownik. Jeżeli pracownik zrezygnował z pracy w branży budowlanej i nie jest bezrobotny, o ekwiwalent może wystąpić po upływie trzech miesięcy od zakończenia pracy. Natomiast w przypadku gdy pracownik zmienił pracę na umysłową lub podjął naukę zawodu, ekwiwalent może być wypłacony bezpośrednio po zakończeniu pracy.
Pracownik występujący do SOKA-BAU z roszczeniem o wypłatę ekwiwalentu musi się liczyć z tym, iż może nie otrzymać pełnej należnej mu kwoty. Jeżeli pracodawca nie uiścił składek w pełnej wysokości, kasa urlopowa jest uprawniona do stosownego zmniejszenia ekwiwalentu.
Ekwiwalent podlega oskładkowaniu i opodatkowaniu w Niemczech. Pracownik może jednak starać się o zwrot podatku w niemieckim urzędzie w Wiesbaden.
Przepisy przewidują szczególny przypadek wypłaty ekwiwalentu. Pracownik pobierający emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy może wystąpić o wypłatę ekwiwalentu do ostatniego pracodawcy, u którego był zatrudniony w branży budowlanej. W takim przypadku wypłacony pracownikowi przez pracodawcę ekwiwalent zostanie zwrócony przez SOKA-BAU.
7. Odszkodowanie za utracone roszczenia urlopowe
Pracownik może dochodzić z SOKA-BAU odszkodowania za utracone roszczenia urlopowe. Odszkodowanie przysługuje bowiem w przypadku gdy urlop przepadł i pracownik nie otrzymał za niego ekwiwalentu.
Podkreślić należy, iż przy dochodzeniu odszkodowania nie ma znaczenia, czy pracownik jest aktualne zatrudniony w Niemczech w branży budowlanej.
W celu dochodzenia odszkodowania należy wystąpić do SOKA-BAU z wnioskiem. Wniosek należy złożyć w drugim roku kalendarzowym po roku, w którym powstały roszczenia urlopowe. Wniosek złożony wcześniej lub później będzie bezskuteczny.
W przypadku gdy pracodawca nie uregulował w całości składek, wysokość odszkodowania będzie odpowiednio zmniejszona. Jednakże jeżeli w późniejszym czasie pracodawca ureguluje brakujące składki, pracownik otrzyma z SOKA-BAU dopłatę do odszkodowania. Może to nastąpić w ciągu czterech lat kalendarzowych po utracie roszczeń urlopowych.
Od odszkodowania kasa urlopowa nie pobiera składek na ubezpieczenie społeczne. Potrącany jest natomiast podatek i dodatek solidarnościowy. Pracownik, który odprowadza podatki w Polsce, może ubiegać się o zwrot podatku z niemieckiego urzędu w Wiesbaden.
8. Wyciąg z konta pracownika
Po zakończeniu każdego roku kalendarzowego pracownik otrzyma z SOKA-BAU wyciąg z informacją o jego uprawnieniach urlopowych. Pracownik otrzyma wyciąg również po każdym rozliczeniu urlopu, ekwiwalentu i odszkodowania.
Wyciąg obejmuje informacje z ostatnich 2 lat pracy pracownika dotyczące: okresu zatrudnienia w Niemczech, uzyskanych dni urlopu, wysokości wynagrodzenia brutto, wysokości wynagrodzenia za urlop. Ujęte są w nim także niewykorzystane roszczenia. Wykaz podaje stan na koniec poprzedniego roku.
Wyciąg z konta pracownika jest niezbędny do dochodzenia przez pracownika ekwiwalentu i odszkodowania. Zawiera bowiem informacje o zakresie roszczeń pracownika oraz indywidualny numer pracownika, na który należy się powoływać w kontaktach z SOKA-BAU. W związku z czym należy go zawsze załączać do wniosku o ekwiwalent/odszkodowanie.
W przypadku gdy wyciąg z konta zawiera błędy lub jest niepełny, pracownik może zwrócić się do pracodawcy o korektę. Z żądaniem można wystąpić w terminie dwóch miesięcy od otrzymania wyciągu. Jeżeli pracodawca pozostanie bierny i nie dokona korekty, pracownik może wystąpić o sprostowanie do sądu niemieckiego.
Pracodawca otrzymuje ogólny wykaz zawierający informację o roszczeniach wszystkich zatrudnionych przez jego firmę w Niemczech pracowników.
9. Śmierć pracownika a roszczenia urlopowe
W razie śmierci pracownika jego roszczenia urlopowe nie przepadają. Roszczenie o wynagrodzenie za urlop, ekwiwalent za urlop i odszkodowanie przechodzą na spadkobierców zmarłego pracownika. Swoje roszczenia powinni oni kierować do SOKA-BAU.
10. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.
Crede Experto
Ten post dostępny jest także w języku: Polski
