Grupy kapitałowe tworzone są przez przedsiębiorstwa powiązane ze sobą kapitałowo. Powiązania te są bardzo silne. W związku z tym bardzo częstym zjawiskiem jest delegowanie pracowników pomiędzy przedsiębiorstwami wchodzącymi w skład jednej grupy. Jeżeli delegowanie następuje do podmiotu należącego do grupy przedsiębiorców mieszczącego się w innym Państwie Członkowskim, musi ono spełnić wymogi określone w prawie unijnym.
1. Formy delegowania
Delegowanie jest pojęciem niejednolitym. Przepisy Dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, zwanej dalej Dyrektywą, pozwalają na rozróżnienie kilku form delegowania pracowników, tj.:
a) delegowanie pracowników, na rachunek i pod kierownictwem pracodawcy, na terytorium innego Państwa Członkowskiego, w ramach umowy zawartej między przedsiębiorstwem delegującym a odbiorcą usług, działającym w Państwie, do którego pracownicy są delegowani (tzw. delegowanie właściwe);
b) delegowanie pracowników przez pracodawcę do zakładu albo przedsiębiorstwa należącego do grupy przedsiębiorców mieszczącego się w innym Państwie Członkowskim;
c) delegowanie pracowników przez przedsiębiorstwo pracy tymczasowej lub agencję pośrednictwa pracy do przedsiębiorstwa użytkownika prowadzącego działalność gospodarczą lub działającego na terytorium Państwa Członkowskiego, do którego pracownik jest delegowany.
Każda ze wskazanych powyżej form delegowania stanowi samodzielną podstawę delegowania. Formy te są niezależne względem siebie i równorzędne.
W niniejszym artykule skupimy się na delegowaniu w ramach grupy kapitałowej. Z uwagi bowiem na jego specyfikę, budzi ono pewne kontrowersje.
2. Grupa kapitałowa a pracownicy
Grupę kapitałową tworzy zespół przedsiębiorstw, wśród których jedno z nich pełni rolę jednostki dominującej, a pozostałe są jednostkami zależnymi. Relacja ta wynika z powiązań kapitałowych istniejących pomiędzy przedsiębiorstwami wchodzącymi w skład grupy kapitałowej. Jednostka dominująca posiada bowiem udziały lub akcje w przedsiębiorstwach zależnych i na tej podstawie może je kontrolować.
Każde z przedsiębiorstw wchodzących w skład grupy kapitałowej jest odrębnym podmiotem prawa i działa jako osobny byt. Oznacza to, iż grupa kapitałowa rozumiana jako całość nie może być pracodawcą dla osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach wchodzących w skład grupy. Każdy z podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej jest osobnym pracodawcą i rolę tę pełni wyłącznie wobec pracowników zatrudnionych u siebie.
Powyższe prowadzi do wniosku, iż podmiot wchodzący w skład grupy kapitałowej nie może w sposób nieskrępowany kierować swoich pracowników do pracy do innego członka grupy kapitałowej. Takie działanie musi odbywać się na podstawie i w granicach prawa, przy uwzględnieniu faktu, iż podmiot delegujący i podmiot, do którego wysyłany jest pracownik, to dwa odrębne podmioty prawa.
3. Przesłanki delegowania w ramach grupy kapitałowej
Bez względu na to, z którą formą delegowania mamy do czynienia, delegowanie musi spełniać następujące przesłanki:
- ponadnarodowy charakter świadczonych usług,
- wymóg istnienia stosunku pracy w okresie delegowania,
- ograniczony okres trwania delegowania.
Delegowanie w ramach grupy kapitałowej wymaga spełnienia wszystkich w/w przesłanek. Ponadto musi zostać spełniona przesłanka charakterystyczna dla tej formy delegowania – pracownik jest delegowany przez pracodawcę do zakładu albo przedsiębiorstwa należącego do grupy przedsiębiorców mieszczącego się w innym Państwie Członkowskim.
W doktrynie toczy się spór, czy w przypadku delegowania w ramach grupy kapitałowej wymagane jest zawarcie umowy pomiędzy pracodawcą delegującym, a podmiotem, do którego pracownik jest delegowany. Wielu zwolenników ma stanowisko, w myśl którego nie jest konieczne zawarcia odrębnej umowy stanowiącej podstawę delegowania. Przedstawiciele tego poglądu podnoszą, iż delegowanie w ramach grupy kapitałowej opiera się na więzi, jaka istnieje pomiędzy podmiotami należącymi do tej samej grupy kapitałowej. Więź ta wyłącza konieczność zawarcia dodatkowej umowy. Można spotkać się też z poglądem przeciwnym – delegowanie w ramach grupy kapitałowej wymaga zawarcia dodatkowej umowy pomiędzy pracodawcą delegującym, a podmiotem, do którego pracownik jest delegowany. Zwolennicy tego poglądu uważają, iż samo istnienie grupy kapitałowej i powiązań w ramach tej grupy nie daje upoważnienia do nieformalnego przerzucania pracowników z jednego do drugiego przedsiębiorstwa należącego do tej samej grupy kapitałowej. Każde z przedsiębiorstw funkcjonujących w ramach grupy kapitałowej jest bowiem odrębnym podmiotem prawa, a tym samym niezależnym pracodawcą. W związku z tym, iż jeżeli przedsiębiorstwa działające w ramach grupy kapitałowej chcą delegować pomiędzy sobą pracowników, powinny podpisać umowę o świadczenie usług. Jest to umowa cywilnoprawna zawierana między firmą delegującą i tą, na rzecz której usługi mają być świadczone. Umowa ta powinna określać zasady świadczenia usług między stronami ją zawierającymi. Nie może ona jednak przewidywać wypożyczenia konkretnych pracowników. Jeżeli znalazłyby się w niej takie postanowienia, mogłoby to sugerować, iż delegujący w rzeczywistości wypożycza pracowników, czyli działa jak agencja pracy tymczasowej. W przypadku zawarcia umowy o świadczenia usług podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę wynagrodzenia pracownikom, rozliczenie ZUS i podatków powinien być pracodawca delegujący. Nie można tych obowiązków przenieść na podmiot, do którego pracownicy są delegowani. Nie jest on bowiem pracodawcą delegowanych pracowników.
4. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.
