Najbardziej znanym dokumentem uprawniającym do leczenia za granicą jest karta EKUZ. Dokument ten daje prawo do korzystania z opieki medycznej jedynie w koniecznym zakresie. Oznacza to, iż zakres leczenia, do którego upoważnia karta EKUZ, jest dość wąski. Jeżeli planujemy dłuższy pobyt zagranicą, lepiej uzyskać dokument, który zagwarantuje możliwość korzystania ze świadczeń opieki medycznej w znacznie szerszym zakresie niż karta EKUZ. Takim dokumentem jest Dokument S1.
1. Kto może uzyskać Dokument S1?
Dokument S1 uzyskać może osoba, która:
- ma prawo do świadczeń zdrowotnych w Polsce,
- przeprowadziła się z Polski do innego państwa członkowskiego UE (zmieniła miejsce zamieszkania),
- nie utraci prawa do korzystania ze świadczeń zdrowotnych w Polsce, mimo zmiany miejsca zamieszkania.
W praktyce o Dokument S1 najczęściej występują pracownicy transgraniczni. Ta grupa pracowników świadczy bowiem pracę w jednym państwie (np. w Polsce), ale każdego dnia wraca do domu w innym państwie członkowskim (np. do Niemiec). O Dokument S1 wnioskują również pracownicy najemni delegowani przez polskiego pracodawcę do wykonywania pracy w innym państwie członkowskim UE. O wydanie Dokumentu S1 ubiegają się także osoby, które przeprowadzają się do jednego z Państw UE, ale są uprawnieni w Polsce do świadczeń opieki medycznej z innego tytułu niż praca najemna lub prowadzenie działalności gospodarczej. Są to np. osoby pobierające świadczenia przedemerytalne (emeryturę pomostową, świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne), członkowie rodziny osoby ubezpieczonej zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ, emeryci/renciści pobierający polskie świadczenie emerytalne/rentowe.
2. Wniosek i załączniki do wniosku
Dokument S1 wydawany jest przez NFZ na wniosek zainteresowanej osoby. Wzór wniosku dostępny jest na stronie: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/nasze-zdrowie-w-ue/leczenie-w-krajach-unii-europejskiej-i-efta/dokumenty-do-pobrania/
Do wniosku należy załączyć zaświadczenie A1 oraz dokument potwierdzający zmianę miejsca zamieszkania na adres zagraniczny wskazany we wniosku. NFZ może wymagać przedstawienia również innych dokumentów np. zaświadczenia o kontynuowaniu nauki, zaświadczenia o stopniu niepełnosprawności.
W przypadku gdy wniosek o wydanie dokumentu S1 składany jest przez pełnomocnika, do wniosku załączyć należy stosowne upoważnienie.
Wniosek o wydanie Dokumentu S1 złożyć należy do miejscowo właściwego dla wnioskodawcy oddziału NFZ.
W razie pozytywnego rozpoznania wniosku, NFZ pisemnie powiadomi o przyznaniu Dokumentu S1. Jeżeli w przesyłce nie będzie Dokumentu S1, oznacza to, iż został on wysłany do zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej wskazanej we wniosku.
3. Jak uzyskać prawo do leczenia na podstawie Dokumentu S1?
Warunkiem uzyskania prawa do leczenia w państwie zamieszkania jest zarejestrowanie Dokumentu S1 w zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej. Przy czym powinna to być instytucja wskazana we wniosku o wydanie Dokumentu S1.
Procedura rejestracji może się różnić w poszczególnych państwach UE. Państwa członkowskie określają bowiem procedurę rejestracji samodzielnie.
Odmowa rejestracji Dokumentu S1 nastąpi jeżeli instytucja właściwa państwa zamieszkania stwierdzi, iż wnioskodawca nie ma prawa do korzystania z uprawnień, jakie daje Dokument. Taka sytuacja ma miejsce gdy:
- osoba występująca o rejestrację Dokumentu S1 zatrudniła się w kraju miejsca zamieszkania,
- osoba występująca o rejestrację Dokumentu S1 prowadzi działalność gospodarczą w kraju miejsca zamieszkania,
- nie potwierdzono, iż osoba występująca o rejestrację Dokumentu S1 stale mieszka w kraju, w którym ma zostać zarejestrowany Dokument,
- osoba wskazana jako członek rodziny nie spełnia warunków do zarejestrowania jej do ubezpieczenia zdrowotnego w kraju, w którym ma zostać zarejestrowany Dokument S1.
Dokument S1 uprawnia do leczenia wyłącznie w placówkach publicznej służby zdrowia.
4. Dokument S1 dla członków rodziny
Członkowie rodziny osoby, która uzyskała Dokument S1, mogą korzystać z opieki medycznej w państwie zamieszkania. W tym celu przy rejestracji Dokumentu S1 należy zgłosić, iż chce się zarejestrować uprawnienie dla członka rodziny. Po otrzymaniu zgłoszenia instytucja właściwa miejsca zamieszkania sprawdzi, czy osoba wskazana w zgłoszeniu spełnia warunki do zgłoszenia jej jako członek rodziny. Należy bowiem zaznaczyć, iż definicja członka rodziny różni się w poszczególnych państwach. Może mieć miejsce sytuacja gdy dana osoba posiada status członka rodziny w państwie, które wydało Dokument S1, ale nie posiada go w państwie, w którym ma zostać zarejestrowany ten Dokument. W następnym etapie instytucja właściwa państwa zamieszkania zwróci się do instytucji właściwej państwa, które wystawiło Dokument S1 o wystawienie dokumentów, które potwierdzą ubezpieczenie zdrowotne zgłaszanych członków rodziny.
5. Okres, na jaki wydawany jest Dokument S1
Dokument S1 może zostać wydany na czas nieokreślony, od dnia, w którym oficjalnie została zgłoszona zmiana miejsca zamieszkania. Może on także zostać wydany na czas określony. Ma to miejsce w przypadku gdy znana jest data utraty uprawnień Dokumentu.
6. Utrata prawa do świadczeń z NFZ
Posiadacz Dokumentu S1 utraci prawo do świadczeń medycznych, do których uprawnia Dokument S1 w przypadku gdy:
- zgłosi płatnikowi, który w Polsce opłaca za niego składki, zmianę miejsca zamieszkania i wskaże jako adres zamieszkania adresu polski,
- podejmie pracę w państwie zamieszkania,
- rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej w państwie zamieszkania,
- straci prawo do świadczeń zdrowotnych w Polsce – ma to miejsce m.in. w razie utraty pracy w Polsce;
Prawo wygasa po 30 dniach od ustania tytułu ubezpieczenia. Termin liczony jest od dnia, w którym miało miejsce zdarzenie skutkujące utratą uprawnień (np. dnia rozwiązania umowy o pracę w Polsce).
Jeżeli posiadacz Dokumentu S1 zarejestrował w instytucji właściwej państwa zamieszkania członków swojej rodziny, to wraz z wygaśnięciem jego prawa wygasa prawo członka rodziny.
7. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.
