Estoński CIT został wprowadzony do polskiego porządku prawnego 1 stycznia 2021 r. Wbrew oczekiwaniom zainteresowanie tą instytucją było niewielkie. W związku z tym ustawodawca podjął decyzję o dokonaniu zmian, zmierzających do  jej uatrakcyjnienia. Zostały one wprowadzone przez ustawę z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), zwanej dalej ustawą nowelizującą. Zmiany w estońskim CIT zostały zatem wprowadzone w ramach Polskiego Ładu i zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.

1. Nowość w prawie polskim

Od 1 stycznia 2021 r. spółki mogą skorzystać z ryczałtu od dochodów spółek, potocznie zwanego estońskim CIT. Instytucja ta została wprowadzona do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 2122).

Estoński CIT to nowoczesny sposób opodatkowania, promujący inwestycje i minimalizujący formalności przy rozliczeniu podatków. Konstrukcja ta opiera się na założeniu, że w toku działalności spółka nie płaci podatku od bieżących dochodów, a opodatkowanie dochodów następuje dopiero przy wypłacie dywidendy wspólnikom. Istota CIT estońskiego wyraża się zatem w przesunięciu momentu powstania zobowiązania podatkowego. Spółka nie płaci CIT tak długo, jak zysk pozostaje w przedsiębiorstwie i jest przeznaczany na inwestycje. Dopiero gdy zostanie podjęta decyzja o wypłacie zysków, spółka będzie musiała zapłacić podatek.

2. Kto może, a kto nie może skorzystać z estońskiego CIT

Dotychczas z estońskiego CIT mogły korzystać wyłącznie spółki kapitałowe, tj. spółki z o.o. i spółki akcyjne. Na mocy ustawy nowelizującej katalog podmiotów uprawnionych do skorzystania z estońskiego CIT rozszerzono o: prostą spółkę akcyjną, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną (art. 28j ust. 1 pkt 4  ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1406 z późń. zm., zwana dalej ustawą o CIT).

Należy podkreślić, iż spółka, która chce skorzystać z ryczałtu, powinna posiadać odpowiednią strukturę właścicielską. Udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami powinny być wyłącznie osoby fizyczne. Co więcej, nie mogą oni posiadać praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele (fundatorzy) lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku o charakterze powierniczym (art. 28j ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT).

Katalog podmiotów, które nie mogą skorzystać z instytucji ryczałtu, jest bardzo szeroki. Należą do nich:

  • przedsiębiorstwa finansowe, o których mowa w art. 15c ust. 16 ustawy o CIT;
  • instytucje pożyczkowe w rozumieniu art. 5 pkt 2a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083 z późń. zm.);
  • podatnicy osiągający dochody, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 lub 34a ustawy o CIT;
  • podatnicy postawieni w stan upadłości lub likwidacji;
  • podatnicy, którzy zostali utworzeni:
    • w wyniku połączenia lub podziału albo
    • przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej wnoszące, tytułem wkładów niepieniężnych na poczet kapitału podatnika, składniki majątku uzyskane przez te osoby albo jednostki w wyniku likwidacji innych podatników, jeżeli te osoby albo jednostki posiadały udziały (akcje) tych innych likwidowanych podatników, albo
    • przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, jeżeli w roku podatkowym, w którym podatnik został utworzony, lub w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym, zostało do niego wniesione na poczet kapitału uprzednio prowadzone przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty 10 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w pierwszym dniu roboczym miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wniesiono te składniki majątku, w zaokrągleniu do 1 000 PLN, przy czym wartość tych składników oblicza się, stosując odpowiednio przepisy art. 14 ustawy o CIT

– w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność, oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym, nie krócej jednak niż przez okres 24 miesięcy od dnia utworzenia;

  • podatnicy, którzy:
    • zostali podzieleni przez wydzielenie albo
    • wnieśli tytułem wkładu do innego podmiotu, w tym na poczet kapitału:

– uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, zorganizowaną część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty 10 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w pierwszym dniu roboczym miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wniesiono te składniki majątku, w zaokrągleniu do 1 000 PLN, przy czym wartość tych składników oblicza się, stosując odpowiednio przepisy art. 14 ustawy o CIT, lub

– składniki majątku uzyskane przez tego podatnika w wyniku likwidacji innych podatników, jeżeli ten podatnik posiadał udziały (akcje) tych innych likwidowanych podatników,

w roku podatkowym, w którym dokonano podziału albo wniesiono wkład, oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym, nie krócej jednak niż przez okres 24 miesięcy od dnia dokonania podziału albo wniesienia wkładu (art. 28k § 1 ustawy o CIT).

Spółka, która chce skorzystać z ryczałtu, nie może posiadać udziałów/akcji w kapitale innej spółki, a także tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania. Nie może ona także posiadać ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym (art. 28j ust. 1 pkt 5 ustawy o CIT).

3. Wartość przychodów i źródła przychodów

Przed wejściem w życie przepisów ustawy nowelizującej warunkiem skorzystania z ryczałtu było osiągnięcie przez spółkę przychodów w kwocie do 100 000 000 PLN. Ustawodawca zrezygnował z tego wymogu. Tym samym w nowym stanie prawnym z ryczałtu mogą skorzystać spółki, których przychody przekraczają 100 000 000 PLN.

Jednakże warunkiem skorzystania z estońskiego CIT jest ograniczenie wysokości przychodów uzyskiwanych przez spółkę z niektórych źródeł. Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 28j ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT mniej niż 50% przychodów z działalności osiągniętych w poprzednim roku podatkowym, liczonych z uwzględnieniem  kwoty należnego podatku od towarów i usług pochodzi:

a) z wierzytelności,

b) z odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek,

c) z części odsetkowej raty leasingowej,

d) z poręczeń i gwarancji,

e) z praw autorskich lub praw własności przemysłowej, w tym z tytułu zbycia tych praw,

f) ze zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych,

g) z transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT – w przypadku gdy w związku z tymi transakcjami nie jest wytwarzana wartość dodana pod względem ekonomicznym lub wartość ta jest znikoma.

4. Wymóg zatrudnienia

Spółki korzystające z ryczałtu mają obowiązek zatrudniania co najmniej 3 osób, niebędących ich udziałowcami,  akcjonariuszami lub wspólnikami w oparciu o umowę o pracę, przez okres co najmniej 300 dni w roku kalendarzowym lub 82% dni roku podatkowego innego niż kalendarzowy. Jako alternatywę dla przedmiotowego warunku ustawodawca przyjął, iż spółka powinna ponosić miesięcznie wydatki w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw tytułem wynagrodzeń dla co najmniej 3 osób fizycznych niebędących udziałowcami, akcjonariuszami, lub wspólnikami spółki, zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń na spółce ciąży obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek społecznych (art. 28j ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT).

5. Stosowane zasad określonych w ustawie o rachunkowości

Spółka opodatkowana ryczałtem ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sprawozdań finansowych na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 217 z późń. zm.). Przy czym sposób prowadzenia w/w dokumentów winien zapewniać prawidłowe określenie: wysokości zysku/straty netto, podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku. Powinien on także pozwalać na prawidłowe określenie w kapitale własnym: kwoty zysków niepodzielonych i kwoty zysków podzielonych odniesione na kapitały, wypracowanych w latach opodatkowania ryczałtem, oraz kwoty niepokrytych strat poniesionych w latach opodatkowania ryczałtem (art. 28d ust. 1 ustawy o CIT).

Przesłankę negatywną opodatkowania ryczałtem stanowi stosowanie w sprawozdawczości finansowej międzynarodowych standardów rachunkowości (MSR) przez emitentów giełdowych lub ubiegających się o dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub podmioty będące członkami grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe  (art. 28j ust.1 pkt 6 ustawy o CIT).

6. Okres korzystania z opodatkowania ryczałtem

Opodatkowanie ryczałtem obejmuje okres bezpośrednio po sobie następujących 4 lat podatkowych wskazany przez podatnika w oświadczeniu o wyborze opodatkowania ryczałtem (art. 28f ust. 1 ustawy o CIT). Ulega on przedłużeniu na kolejne okresy bezpośrednio po sobie następujących 4 lat podatkowych. Przedłużenie nie nastąpi, jeżeli spółka zrezygnuje z opodatkowania ryczałtem w deklaracji składanej za ostatni rok podatkowy, w którym podatnik był opodatkowany ryczałtem (art. 28f ust. 2 ustawy o CIT).

Przepisy dokładnie określają moment zakończenia korzystania z analizowanej formy opodatkowania. W myśl art. 28l ust. 1 ustawy o CIT podatnik opodatkowany ryczałtem traci prawo do tego opodatkowania z końcem:

  1. roku podatkowego okresu, o którym mowa w art. 28f ust. 1 albo 2 ustawy o CIT– w przypadku gdy podatnik złoży informację o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem;
  2. roku podatkowego, w którym podatnik nie spełnił jednego z warunków, o których mowa w art. 28j ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o CIT;
  3. roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym:

a. podatnik nie spełnił któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 28j ust. 1 pkt 4-6 ustawy o CIT;

b. podatnik nie prowadził ksiąg podatkowych lub dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie wyniku finansowego netto,

c. podatnik dokona przejęcia innego podmiotu w drodze łączenia albo podziału podmiotów lub otrzymania wkładu niepieniężnego w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, chyba że:

– podmiot przejmowany, dzielony lub wnoszący wkład niepieniężny jest opodatkowany ryczałtem albo

– podmiot przejmowany, dzielony lub wnoszący wkład niepieniężny z dniem przejęcia lub wniesienia wkładu zamknie księgi rachunkowe, sporządzi sprawozdanie finansowe oraz dokona rozliczenia i ustaleń w zakresie transakcji pozostających w związku z przejmowanymi składnikami majątku,

d. podatnik zostanie przejęty przez inny podmiot w drodze łączenia lub podziału podmiotów, w tym podziału przez wydzielenie, lub wniesienia wkładu niepieniężnego w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, chyba że podmiot przejmujący jest opodatkowany ryczałtem.

W razie utraty prawa do opodatkowania ryczałtem, spółka może złożyć ponowne zawiadomienie o opodatkowaniu w tej formie po upływie 3 lat podatkowych, ale nie wcześniej niż po upływie 36 miesięcy następujących po roku kalendarzowym, w którym podatnik utracił prawo do opodatkowania ryczałtem (art. 28l ust. 2 ustawy o CIT).

7. Podstawa opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 28n ust. 1 ustawy o CIT podstawę opodatkowania ryczałtem stanowi:

  1. suma dochodu z tytułu podzielonego zysku i dochodu z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat ustalona w miesiącu, w którym podjęto uchwałę o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto;
  2. suma dochodu z tytułu ukrytych zysków i dochodu z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą ustalona w miesiącu, w którym wykonano świadczenie lub dokonano wypłaty lub wydatku;
  3. dochód z tytułu zmiany wartości składników majątku osiągnięty w miesiącu, w którym nastąpiło łączenie, podział, przekształcenie podmiotów lub wniesienie wkładu niepieniężnego;
  4. dochód z tytułu zysku netto osiągnięty w roku podatkowym, w którym zakończył opodatkowanie ryczałtem;
  5. dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych osiągnięty w roku podatkowym.

Przy obliczaniu podstawy opodatkowania należy uwzględnić zdarzenia zaistniałe przed pierwszym rokiem opodatkowania ryczałtem, pod warunkiem, iż rozliczenie tych zdarzeń jest kontynuowane zgodnie z przyjętymi przez podatnika zasadami rachunkowości (art. 28n ust. 3 ustawy o CIT).

8. Stawki

Przepisy przewidują dwie stawki bazowe dla podatników opodatkowanych w formie ryczałtu. Pierwsza z nich wynosi 10%. Ma ona zastosowanie do małego podatnika oraz podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności. Dla pozostałych podmiotów stawka wynosi 20% (art. 28o ust. 1 ustawy o CIT).

9. Zawiadomienie organów podatkowych i obowiązki informacyjne

Przedsiębiorca, który chce być opodatkowany ryczałtem powinien złożyć zawiadomienia do organów podatkowych. Winno to nastąpić do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym spółka chce być opodatkowana ryczałtem (art. 28j ust.1 pkt 7 ustawy o CIT). Zawiadomienie może zostać złożone również przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego. Może to nastąpić pod warunkiem zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz sporządzenia sprawozdania finansowego zgodnie z przepisami o rachunkowości na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem. W takim przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem (art. 28j ust.5 ustawy o CIT).

Omawiana forma opodatkowania nie zwalnia z obowiązku złożenia deklaracji podatkowej. Deklarację należy złożyć do właściwego urzędu skarbowego, w terminie do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego. Deklarację składa się za pomocą środków komunikacji elektronicznej (art. 28r ust.1 i 2 ustawy o CIT).

Podatnik, który osiągnął dochód z tytułu zysku netto i w okresie następującym po zakończeniu stosowania ryczałtu rozdysponuje tym dochodem w całości lub w części, obowiązany jest złożyć do właściwego urzędu skarbowego deklarację i wpłacić ryczałt od wartości rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto. Winno to nastąpić w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta dyspozycja została dokonana (art. 28r ust.3 ustawy o CIT). Przedmiotowy obowiązek nie powstaje, jeżeli podatnik zapłaci ryczałt jednorazowo w kwocie odpowiadającej ryczałtowi należnemu od dochodu z tytułu zysku netto do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po ostatnim roku opodatkowania ryczałtem (art. 28t ust.2 ustawy o CIT).

Zauważyć należy, iż w związku z obowiązkiem złożenia deklaracji i zapłaty ryczałtu od wartości rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto ustawodawca stworzył fikcję prawną. Art. 28r ust. 3 zdanie 2 ustawy o CIT stanowi: Jeżeli rozdysponowanie dochodu z tytułu zysku netto dokonane zostało po upływie szóstego miesiąca roku podatkowego przyjmuje się, że zostało ono dokonane ostatniego dnia tego szóstego miesiąca.

Ustawa o CIT nakłada również szczególny obowiązek informacyjny na udziałowców, akcjonariuszy, wspólników spółki opodatkowanej ryczałtem. Mają oni bowiem obowiązek złożenia podatnikowi opodatkowanemu ryczałtem oświadczenia o podmiotach, w których posiadają, bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 5% udziałów w kapitale, ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub instytucji wspólnego inwestowania lub innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym. Oświadczenie należy złożyć na formularzu OSW-RD, w terminie do końca pierwszego miesiąca każdego roku podatkowego podatnika, w którym stosuje opodatkowanie ryczałtem. W razie zmiany stanu faktycznego oświadczenie należy wysłać w terminie 14 dni od dnia zaistnienia zmian (art. 28s ust. 1 ustawy o CIT).

Kopię oświadczenia spółka przekazuje, na żądanie, naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu dla podatnika lub naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu dla udziałowca/akcjonariusza/wspólnika (art. 28s ust. 3 ustawy o CIT).

Jeżeli osoba fizyczna będąca udziałowcem, akcjonariuszem lub wspólnikiem podatnika opodatkowanego ryczałtem nie wywiąże się z obowiązku złożenia oświadczenia, podatnik informuje o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla tej osoby fizycznej. Zawiadomienie winno zostać dokonane w terminie 30 dni od dnia upływu terminu na jego wykonanie (art. 28s ust. 4 ustawy o CIT).

10. Nota prawna

Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.

Ten post dostępny jest także w języku: English Français