Coraz bardziej popularne wśród pracodawców staje się zatrudnianie obywateli Indii. Do legalizacji ich pracy w Polsce zastosowanie mają zasady legalizacji pracy obywateli państw trzecich, tzn. obywateli państw spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii.

1. Uzyskanie dokumentu legalizującego pracę cudzoziemca w Polsce

1.1 Zezwolenie na pracę

Zasadą jest, iż obywatel państwa trzeciego, który chce podjąć pracę w Polsce, powinien posiadać zezwolenie na pracę. Zasada ta nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Polski ustawodawca przewidział bowiem przypadki, kiedy uzyskanie zezwolenia nie jest konieczne. Określa je art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 735 z późń. zm), zwanej dalej ustawą. Przepis ten wymienia przypadki, kiedy cudzoziemcy są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Polski, bez zezwolenia. Grupa ta jest bardzo szeroka. W związku z tym ograniczymy się do wskazania kilku przykładów:

  1. cudzoziemiec posiadający status uchodźcy nadany w RP;
  2. cudzoziemiec, któremu udzielono ochrony uzupełniającej w RP;
  3. cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pobyt stały w RP;
  4. cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE w RP;
  5. cudzoziemiec posiadający zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;
  6. cudzoziemiec posiadający zgodę na pobyt tolerowany w RP;
  7. cudzoziemiec korzystający z ochrony czasowej w RP;
  8. cudzoziemiec będący obywatelem państwa członkowskiego EU, państwa EOG, nienależącego do UE.

Cudzoziemców zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę wskazuje art. 87 ust. 2 ustawy. Przykładowo, do tej grupy należą cudzoziemcy, którzy:

  1. posiadają w RP zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w celu kształcenia się na studiach,
  2. są małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca:
    • posiadającego status uchodźcy nadany w RP;
    • któremu udzielono ochrony uzupełniającej w RP;
    • posiadającego zezwolenie na pobyt stały w RP;
    • posiadającego zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE w RP;
    • posiadającego zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;
    • posiadającego zgodę na pobyt tolerowany w RP;
    • korzystającego z ochrony czasowej w RP;

      i który równocześnie posiada zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego;
  3. posiadają ważną Kartę Polaka;
  4. są uprawnieni do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego UE lub państwa EOG nienależącego do UE lub Konfederacji Szwajcarskiej, są zatrudnieni przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowani przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium RP.
1.2 Typy zezwoleń na pracę

Istnieje kilka typów zezwoleń na pracę. Okoliczności, w jakich pracownik ma świadczyć pracę oraz cel pracy mają podstawowe znaczenie przy ustaleniu, o jaki typ zezwolenia należy wystąpić. Wyróżniamy następujące typy zezwoleń:

  • Zezwolenie typu A – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium naszego państwa, na podstawie umowy z pracodawcą, którego siedziba, miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Polski. Zezwolenia tego typu wydawane jest na okres maksymalnie 3 lat;
  • Zezwolenie typu B – wydawane jest dla cudzoziemca, który pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji albo, który jako komplementariusz prowadzi sprawy spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, albo któremu udzielono prokury i, który przebywa na terytorium Polski przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
  • Zezwolenie typu C – ten typ zezwolenia jest wydawany w przypadku gdy cudzoziemiec wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany, na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym, na terytorium naszego kraju do oddziału lub zakładu tego pracodawcy albo podmiotu powiązanego z nim;
  • Zezwolenie typu D – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego nieposiadającego w naszym kraju oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności i delegowany jest do Polski w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym oraz okazjonalnym (usługa eksportowa);
  • Zezwolenie typu E – ten typ zezwolenia przeznaczony jest dla cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i delegowany jest do Polski na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym w celu innym niż przy zezwoleniach typu B, C i D;
  • Zezwolenie typu S – zezwolenie na pracę sezonową.

W przypadku gdy obywatel państwa trzeciego ma świadczyć pracę u pracodawcy polskiego, należy wystąpić o zezwolenie o pracę typu A. W związku z tym dalsze uwagi zostaną poświęcone procedurze występowania o tego typu zezwolenie na pracę.

1.3 Wniosek o zezwolenie na pracę

O wydanie zezwolenia na pracę powinien wystąpić pracodawca, który chce zatrudnić cudzoziemca. Zezwolenie wydawane jest bowiem dla konkretnego pracodawcy.

Wniosek należy złożyć do Wojewody właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy. Jednakże w przypadku gdy specyfika pracy cudzoziemca nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania, organem właściwym do rozpoznania wniosku jest Wojewoda Mazowiecki (art.88 b ustawy).

Wniosek składa się na urzędowym formularzu. W formularzu oprócz danych pracodawcy i cudzoziemca, wskazać należy informacje dotyczące oferowanej pracy, tj.:

  • okres lub okresy pracy – oznaczone datami,
  • stanowisko pracy lub rodzaj wykonywanej pracy,
  • miejsce świadczenia pracy,
  • podstawę prawną wykonywania pracy (np. umowa o pracę, umowa zlecenie),
  • wymiar czasu pracy lub przewidywaną liczbę godzin pracy w ciągu miesiąca lub tygodnia,
  • wysokość wynagrodzenia określoną stawką godzinową lub miesięczną,
  • zakres podstawowych obowiązków związanych z pracą powierzoną cudzoziemcowi (art. 88a ust. 1aa ustawy)

Do wniosku należy załączyć dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności uzasadniających wydanie zezwolenia na pracę (art. 88a ust. 1ac ustawy). Są to:

  • dowód uiszczenia opłaty od wniosku;
  • pełnomocnictwo – jeżeli wnioskodawca działa przez pełnomocnika;
  • kopię dowodu osobistego lub kopię wypełnionych stron z danymi z dokumentu podróży – jeśli wnioskodawca jest osobą fizyczną;
  • aktualny odpis z KRS – jeśli wnioskodawca jest osobą prawną;
  • umowę spółki – w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji;
  • akt notarialny o zawiązaniu spółki – jeżeli podmiotem powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest spółka akcyjna w organizacji;
  • kopię ważnego dokumentu podróży z danymi osobowymi cudzoziemca, którego dotyczy wniosek, a w przypadku gdy cudzoziemiec nie posiada ważnego dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania – kopię innego ważnego dokumentu potwierdzającego jego tożsamość;
  • oświadczenie dotyczące karalności czytelnie podpisane przez pracodawcę, sporządzone nie wcześniej niż 30 dni przed złożeniem wniosku;
  • informację starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, wydaną nie wcześniej niż 180 dni przed dniem złożenia wniosku, a w przypadkach uzasadnionych przez starostę 90 dni przed dniem złożenia wniosku – jeżeli w danym przypadku przedłożenie takiej informacji jest wymagane;
  • dokument sporządzony przez pracodawcę użytkownika, potwierdzający uzgodnienia w zakresie skierowania cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej – w przypadku gdy podmiotem powierzającym pracę jest ta agencja;
  • dokumenty potwierdzające spełnienie przez cudzoziemca wymagań stawianych kandydatom do pracy przez podmiot powierzający wykonywanie pracy, określonych w informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych – jeżeli informacja starosty była wymagana;
  • dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań kwalifikacyjnych i innych warunków w przypadku zamiaru powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy w zawodzie regulowanym.

Wniosek można złożyć osobiście we właściwym wydziale urzędu wojewódzkiego. Może on również zostać wysłany pocztą lub złożony online za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.

1.4 Wydanie zezwolenia na pracę

Zezwolenie na pracę powinno zostać wydane w terminie miesiąca od dnia złożenia kompletnego i poprawnego formalnie wniosku. W szczególnie skomplikowanych przypadkach termin ten może zostać przedłużony do 2 miesięcy.

W razie uwzględnienia wniosku Wojewoda wydaje decyzję administracyjną. Decyzja wydawana jest w trzech egzemplarzach: jeden pozostaje w urzędzie, a dwa otrzymuje pracodawca. Jeden egzemplarz decyzji pracodawca powinien zachować dla siebie, a drugi przekazać cudzoziemcowi. Dokument ten stanowi podstawę do ubiegania się przez cudzoziemca o wizę.

Odmowa wydania zezwolenia również ma formę decyzji administracyjnej. Można się od niej odwołać do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Odwołanie należy wnieść w terminie 14 dni od dnia odbioru decyzji, za pośrednictwem wojewody.

2. Uzyskanie dokumentu legalizującego pobyt cudzoziemca w Polsce

2.1 Wiza

Wiza stanowi dokument legalizujący pobyt cudzoziemca w Polsce. Cudzoziemiec powinien go uzyskać przed przyjazdem do Polski. Jest ona wydawana na ściśle określony czas. Przed jego upływem cudzoziemiec ma obowiązek opuścić Polskę, chyba że posiada inny ważny dokument uprawniający do pobytu na terytorium naszego państwa.

W tym miejscu wyjaśnić należy, iż cudzoziemiec może legalnie przebywać w Polsce w ramach ruchu bezwizowego. Dotyczy to jednak obywateli tylko niektórych państw np. Macedonii, Gruzji, Mołdawii. W ramach ruchu bezwizowego cudzoziemiec może przebywać na obszarze strefy Schengen przez 90 dni w okresie 180 dni.

2.2 Wniosek o wydanie wizy

Z wnioskiem o wydanie wizy powinien wystąpić cudzoziemiec. Wniosek należy złożyć w polskim konsulacie lub polskiej ambasadzie, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o wizę.

Wniosek ma postać urzędowego formularza. Załączyć do niego należy ważny dokument podróży. Przy czym okres ważności tego dokumentu nie może zakończyć się wcześniej niż po 3 miesiącach od upływu okresu ważności wizy, zaś sam dokument powinien zostać wydany w ciągu ostatnich 10 lat. Co więcej, dokument powinien zawierać co najmniej 2 wolne strony.

Cudzoziemiec powinien również przedłożyć dokumenty, z których wynika cel i warunki planowanego pobytu. Jeżeli pracownik występuje o wizę w związku z zamiarem podjęcia pracy w Polsce, dokumentem potwierdzającym cel pobytu jest zezwolenie na pracę w naszym kraju. Rodzaj pozostałych załączników uzależniony jest od tego, czy cudzoziemiec występuje o wizę krajową czy wizę Schengen. Wiza krajowa (oznaczona symbolem „D”) uprawnia do wjazdu i pobytu bądź kilku następujących po sobie pobytów w Polsce, przez łączny okres co najmniej 3 miesięcy. Okres, na który jest wydawana wiza, ustala się odpowiednio do celu pobytu wskazanego we wniosku, nie dłużej jednak niż 1 rok. Natomiast wiza Schengen (oznaczona symbolem „C”) wydawana jest w przypadku gdy cudzoziemiec zamierza przebywać w Polsce lub państwach obszaru Schengen, w czasie jednego lub kilku wjazdów, do 90 dni w ciągu 180 dni. Okres ten jest liczony od daty pierwszego wjazdu.

2.3 Cel wydania wizy

Wizy wydawane są w ściśle określonym celu. Wskazuje się go na naklejce wizowej w polu „uwagi” poprzez napis „cel wydania:” oraz wpisanie stosownego oznaczenia. Oznaczenia określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 marca 2022 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców (Dz.U. z 2022 r., poz. 827 z późń. zm). Poniżej kilka przykładów oznaczeń:

  • „01” – gdy wiza jest wydawana w celu turystycznym;
  • „05a” – gdy wiza jest wydawana w celu wykonywania pracy na podstawie wpisanego do ewidencji oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi;
  • „05b” – gdy wiza jest wydawana w celu wykonywania pracy, o której mowa w art. 88 ust. 2 ustawy w okresie nieprzekraczającym 9 miesięcy w roku kalendarzowym;
  • „13a” – gdy wiza jest wydawana w celu odbycia stażu;
  • „18” – gdy wiza jest wydawana w celu korzystania z uprawnień wynikających z posiadania Karty Polaka.

3. Zawarcie umowy o pracę/umowy cywilnoprawnej na warunkach określonych w zezwoleniu na pracę

Ostatnim etapem procedury jest zawarcie przez pracodawcę i cudzoziemca umowy, spełniającej warunki określone w zezwoleniu na pracę. Wymóg ten dotyczy zarówno rodzaju umowy, jak i jej treści. Jakiekolwiek odstępstwa są niedozwolone. Umowa powinna być sporządzona w dwóch wersjach językowych, tj. w polskiej oraz w języku zrozumiałym przez cudzoziemca.

Należy podkreślić, iż przed rozpoczęciem pracy pracodawca ma obowiązek zażądać od cudzoziemca przedstawienia ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP. Kopię tego dokumentu należy przechowywać przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca.

Ponadto pracodawca ma bezwzględny obowiązek poinformować Wojewodę, który wydał zezwolenie na pracę, o następujących okolicznościach:

  • rozpoczęciu przez cudzoziemca pracy w innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę – pracodawca może powierzyć cudzoziemcowi, na okresy łącznie nieprzekraczające 30 dni w roku kalendarzowym, wykonywanie pracy o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, jeżeli zostały spełnione pozostałe warunki określone w zezwoleniu na pracę;
  • zmianie siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę;
  • przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę;
  • zmianie osoby reprezentującej pracodawcę zagranicznego w Polsce;
  • niepodjęciu pracy przez cudzoziemca w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę;
  • przerwaniu pracy przez cudzoziemca na okres przekraczający 3 miesiące;
  • zakończeniu pracy cudzoziemca wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę.

Pracodawca powinien wysłać zawiadomienie do Wojewody o powyższych zdarzeniach w terminie 7 dni. Zawiadomienie powinno mieć formę pisemną (art. 88i ustawy).

4. Nota prawna

Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.

Ten post dostępny jest także w języku: English Français