Sposób rozliczenia podatku od dochodów uzyskanych w Polsce przez cudzoziemców uzależniony jest od posiadania przez zainteresowaną osobę statusu polskiego rezydenta podatkowego. Cudzoziemcy posiadający ten status rozliczają się w Polsce na nieco innych zasadach niż nierezydenci.
1. Rezydencja podatkowa
Podstawowe znaczenie przy ustalaniu zasad opodatkowania dochodów uzyskanych przez cudzoziemców w Polsce ma rezydencja podatkowa, czyli tzw. „obywatelstwo podatkowe”. O posiadaniu rezydencji podatkowej w danym państwie decyduje miejsce zamieszkania. Art. 3 ust. 1a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późń. zm.), zwanej dalej ustawą, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP każe uważać osobę fizyczną, która:
- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Powyższe przesłanki mają charakter alternatywny. Wystarczy zaistnienie jednej z nich aby uznać, iż dana osoba ma w Polsce rezydencję podatkową.
Przyjmuje się, iż cudzoziemiec „posiada centrum interesów życiowych” w Polsce, jeżeli większość jego powiązań osobistych i gospodarczych w znajduje się naszym kraju. Podkreślił to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 5 października 2017 r., sygn. akt: I SA/Łd 493/17. W ocenie Sądu: „Oceniając, w którym z państw znajduje się centrum życiowych i zawodowych interesów osoby fizycznej, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki osobiste i ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są więzi rodzinne, towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczna, kulturalna i wszelka inna działalność, miejsce wykonywania działalności gospodarczej i miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem.”
Przy obliczaniu, czy cudzoziemiec przebywa w naszym kraju 183 dni, uwzględnia się dni fizycznej obecności. Liczy się wszystkie inne dni spędzone w Polsce, w tym weekendy, święta, urlopy, dni choroby, a także dzień przybycia i wyjazdu.
Cudzoziemiec, który zostanie uznany za polskiego rezydenta podatkowego, podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Inaczej mówiąc, podlega on obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia ich źródeł (art. 3 ust. 1 ustawy). Osoby, które nie mają rezydencji podatkowej w Polsce, podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Są one zatem obowiązane do zapłaty podatku od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP (art. 3 ust. 2a ustawy).
2. Rozliczenie podatku przez cudzoziemca będącego polskim rezydentem podatkowym
Cudzoziemcy mający polską rezydencję podatkową rozliczają się na takich samych zasadach jak obywatele polscy, posiadający w Polsce rezydencję podatkową. W praktyce oznacza to, iż cudzoziemiec powinien otrzymać od swojego pracodawcy/zleceniodawcy informację PIT-11. Informacja powinna zostać przekazana podatnikowi do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Jeśli podatnik złoży stosowny wniosek, PIT-11 należy przedłożyć w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Deklarację roczną należy przekazać do urzędu skarbowego do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Jeżeli cudzoziemiec – polski rezydent podatkowy uzyskał dochód w Polsce i za granicą, powinien odprowadzać w naszym kraju podatek od całości uzyskanych dochodów. W takim przypadku dokonując rozliczenia podatku zastosować należy również postanowienia odpowiednich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
3. Rozliczenie podatku przez cudzoziemca niebędącego polskim rezydentem podatkowym
Zasady rozliczenia podatku przez cudzoziemca nieposiadającego statusu rezydenta podatkowego w Polsce nieco się różnią od zaprezentowanych powyżej zasad rozliczania cudzoziemców posiadających polską rezydencję podatkową.
Art. 29 ust. 1 pkt a ustawy przewiduje opodatkowanie przychodów uzyskiwanych przez cudzoziemców – nierezydentów ryczałtem w wysokości 20% przychodu. Ta forma opodatkowania dotyczy jednak przychodów ze ściśle określonych źródeł. Są to:
- przychody z działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 6-9 ustawy,
- przychody z odsetek innych niż wymienione w art. 30a ust. 1 ustawy,
- przychody z praw autorskich lub z praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego, w tym także środka transportu, oraz za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how).
Jeżeli przychody cudzoziemca – nierezydenta podlegają opodatkowaniu ryczałtem, płatnik powinien przekazać mu informację IFT-1R – Informacja o wysokości przychodu (dochodu) uzyskanego przez osoby fizyczne niemające w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania. Termin przekazania podatnikowi informacji IFT-1R jest taki sam jak informacji PIT-11.
Cudzoziemiec, który otrzymał informację IFT-1R, nie składa rocznej deklaracji podatkowej w Polsce. Rozlicza się on w państwie, w którym ma rezydencję podatkową. Jednakże w sytuacji gdy cudzoziemiec – nierezydent:
- ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej i
- udokumentował certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych
uzyskane przychody, podlegające opodatkowaniu na terytorium RP mogą zostać, na wniosek złożony w zeznaniu rocznym, opodatkowane według skali podatkowej. W takim przypadku pobrany od tych przychodów zryczałtowany podatek dochodowy traktowany jest na równi z pobraną przez płatnika zaliczką na podatek dochodowy (art. 29 ust. 4 ustawy).
Cudzoziemiec – nierezydent uzyskujący dochody z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy powinien opodatkować je na zasadach ogólnych. Oznacza to, iż uzyskane przychody powinny zostać opodatkowane według skali podatkowej, a cudzoziemiec powinien złożyć w Polsce zeznanie roczne.
4. Właściwy Urząd Skarbowy
Właściwość urzędów skarbowych należy ustalać zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 565 z późń. zm.), zwanym dalej rozporządzeniem.
Przy ustaleniu urzędu skarbowego właściwego dla polskiego rezydenta podatkowego zastosowanie ma § 4 ust. 1 rozporządzenia. Przepis ten stanowi: Właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ustala się według miejsca pobytu osoby fizycznej, jeżeli nie ma ona miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Tym samym dla polskiego rezydenta podatkowego, w tym także rezydenta będącego cudzoziemcem, właściwy jest urząd skarbowy miejsca jego zamieszkania w RP, a w razie braku takiego miejsca, urząd skarbowy miejsca pobytu.
Bardziej skomplikowanie wygląda kwestia ustalenia urzędu skarbowego właściwego dla cudzoziemca -nierezydenta. Dla nierezydenta właściwy urząd skarbowy ustala się w oparciu o:
- miejsce zamieszkania lub adres siedziby płatnika – gdy pobór podatku następuje za pośrednictwem płatnika,
- miejsce pobytu podatnika – gdy pobór podatku następuje bez pośrednictwa płatnika,
- miejsce wykonywania czynności, z tytułu których uzyskiwany jest przychód, w szczególności ze względu na miejsce świadczenia usług (wykonywania pracy) – gdy nie można ustalić właściwości w sposób wskazany powyżej (§ 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia).
Przy czym, w takim przypadku, organem podatkowym właściwym dla poszczególnych województw są:
- w województwie dolnośląskim – Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław-Psie Pole;
- w województwie kujawsko-pomorskim – Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy;
- w województwie lubelskim – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie;
- w województwie lubuskim – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Zielonej Górze;
- w województwie łódzkim – Naczelnik Urzędu Skarbowego Łódź-Śródmieście;
- w województwie małopolskim – Naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków-Śródmieście;
- w województwie mazowieckim – Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście;
- w województwie opolskim – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu;
- w województwie podkarpackim – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie;
- w województwie podlaskim – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku;
- w województwie pomorskim – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku;
- w województwie śląskim – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Katowicach;
- w województwie świętokrzyskim – Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach;
- w województwie warmińsko-mazurskim – Naczelnik Urzędu Skarbowego w Olsztynie;
- w województwie wielkopolskim – Naczelnik Urzędu Skarbowego Poznań-Nowe Miasto;
- w województwie zachodniopomorskim – Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego w Szczecinie.
5. PESEL
Umieszczanym w dokumentach podatkowych identyfikatorem podatnika, będącego osobą fizyczną jest numer PESEL. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 166 z późń. zm.) identyfikatorem podatkowym jest:
- numer PESEL – w przypadku podatników będących osobami fizycznymi niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług lub nieprowadzących działalności gospodarczej;
- NIP – w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu, o którym mowa w art. 2.
Obowiązek posiadania numeru PESEL dotyczy wszystkich podatników rozliczających się w RP – zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców – rezydentów i nierezydentów.
6. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.