We Francji, podobnie jak w Polsce, osoba, która ma problemy ze znalezieniem pracy, może ubiegać się w Urzędzie Pracy o zasiłek dla bezrobotnych. Uzyskanie prawa do przedmiotowego świadczenia jest jednak obwarowane wieloma warunkami. W niniejszym artykule wskażemy te warunki, opiszemy sposób ustalania wysokości zasiłku oraz okresu, na jaki przyznawane jest świadczenie.
1. Przesłanki uzyskania zasiłku dla bezrobotnych
Osoba, która chce uzyskać we Francji zasiłek dla bezrobotnych, winna spełnić kilka warunków. Urzędnik bada, czy w danym przypadku są one spełnione. Niespełnienie któregokolwiek z nich skutkuje odmową przyznania świadczenia.
Przesłankę ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych stanowi:
a) Przepracowanie określonego czasu
Pracownik powinien udowodnić, iż w ciągu ostatnich 24 miesięcy przepracował co najmniej 6 miesięcy czyli 130 dni pracy lub też 910 godzin. Dla osób powyżej 52 roku życia okres, z którego badany jest czas pracy, został przedłużony do 36 miesięcy.
Do okresu zatrudnienia zalicza się również dni, które zwyczajowo wlicza do stażu pracy np. urlop macierzyński.
b) Mimowolna utrata pracy
Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje w przypadku każdej mimowolnej utraty pracy. Nie ma znaczenia przyczyna utraty zatrudnienia. Zasiłek przysługuje zatem również w przypadku zakończenia umowy na czas określony oraz rozwiązania umowy za porozumieniem stron.
Bez względu na przyczynę rozwiązania stosunku pracy, zasiłek dla bezrobotnych nie przysługuje urzędnikom państwowym. Nie przysługuje on także osobom prowadzącym własną działalność gospodarczą i pracownikom, którzy złożyli pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę. Istnieją jednak sytuacje uzasadniające wypłatę zasiłku pomimo rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracownika. Zostały one wskazane w II artykule rozporządzenia do dekretu z dnia 26 lipca 2019 w sprawie ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.
c) Rejestracja w urzędzie w odpowiednim czasie
Bezrobotny powinien zarejestrować się w Urzędzie Pracy – Pôle Emploi w terminie 12 miesięcy od dnia ustania zatrudnienia.
d) Miejsce zamieszkania we Francji
Co do zasady, zasiłek dla bezrobotnych pobierać mogą osoby mieszkające we Francji. Możliwa jest jednak sytuacja gdy zasiłek dla bezrobotnych będzie wypłacany osobie, która wyjechała z Francji. Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.
e) Posiadanie zdolności do świadczenia pracy
2. Rejestracja w Urzędzie Pracy
Osoba, która chce uzyskać zasiłek dla bezrobotnych, powinna zarejestrować się w Pôle Emploi. Rejestracji można dokonać na kilka sposobów:
- telefonicznie, dzwoniąc pod numer 3949;
- za pomocą aplikacji na smartfony „Mon espace” – Pôle Emploi (Na smartfony z systemem operacyjnym Android aplikację można pobrać ze Sklepu Play. Natomiast dla smartfonów z systemem operacyjnym IOS aplikacja dostępna jest w App Store);
- za pośrednictwem strony internetowej www.pole-emploi.fr. – w celu zarejestrowania się w Urzędzie Pracy w ten sposób niezbędne są login, hasło i kod pocztowy. Przy czym login i hasło są ważne przez okres 6-ciu miesięcy.
3. Spotkania w Pôle emploi
Po dokonaniu rejestracji w Pôle Emploi, bezrobotny zostanie zaproszony na spotkanie do Urzędu. Zaproszenie zostanie wysłane mailem lub pocztą. Uczestnictwo w spotkaniu jest obowiązkowe.
Podczas spotkania należy przedstawić następujące dokumenty:
- zaświadczenie od pracodawcy;
- Carte Vitale z numerem ubezpieczenia;
- dokument tożsamości;
- RIB, czyli dokument z danymi konta bankowego, na które ma być wypłacane świadczenie.
Na każdej osobie zarejestrowanej ciąży bezwzględny obowiązek comiesięcznego kontaktowania się z Urzędem Pracy w celu potwierdzenia swojej sytuacji i nabycia prawa do kontynuowania wypłaty świadczenia. Bezrobotny może skontaktować się z Urzędem telefonicznie, pisemnie lub za pomocą Internetu. Powinno to nastąpić w okresie pomiędzy: 28 dniem bieżącego miesiąca a 15 dniem miesiąca następnego. Brak kontaktu we wskazanym terminie skutkuje zawieszeniem prawa do wypłaty zasiłku.
Wszelkie istotne zmiany w sytuacji bezrobotnego, takie jak np. podjęcie pracy zawodowej, wznowienie działalności, odbycie szkolenia, narodziny dziecka, choroba, przeprowadzka itp., muszą zostać zgłoszone do Pôle emploi w ciągu maksymalnie 72 godzin.
4. Wysokość świadczenia
Od 1 października 2021 r. obowiązują nowe zasady ustalania wysokości zasiłku dla bezrobotnych. Obecnie wysokość świadczenia uzależniona jest od kwoty zarobków uzyskiwanych przez bezrobotnego w ciągu ostatnich 24 miesięcy zatrudnienia. Dla osób w wieku 53 lata i więcej, okres, z którego badane są zarobki został wydłużony do 36 miesięcy.
Wprowadzono także dolną i górną granicę świadczenia. Zasiłek nie może być zatem niższy niż 30,42 € brutto/na dzień i wyższy niż 256,96 € brutto/na dzień. Wskazane granice dotyczą osób, które pracowały w pełnym wymiarze czasu pracy.
W celu ustalenia kwoty zasiłku w pierwszej kolejności ustala się wysokości referencyjnego wynagrodzenia dziennego (SJR). Jest ona ustalona na podstawie ilości przepracowanych i nieprzepracowanych okresów w przeciągu ostatnich 24 lub 36 miesięcy. W tym celu należy policzyć wszystkie dni kalendarzowe przepracowane i nieprzepracowane pomiędzy początkiem pierwszej umowy o pracę a zakończeniem ostatniej umowy. Następnie całe wynagrodzenie brutto ze wspomnianego okresu, bez dodatków: prime de pécarité oraz indemnité de rupture du contrat de travail, dzieli się przez całkowitą liczbę dni przepracowanych i nieprzepracowanych. Uzyskane w ten sposób dzienne wynagrodzenie brutto stanowi podstawę do wyliczenia wysokości świadczenia.
Jeśli w okresie ostatnich 24 lub 36 miesięcy przeważały okresy bez zatrudnienia Pôle Emploi uwzględni je jedynie do limitu 75% okresów zatrudnienia.
Dla pracownika, który przepracował całe 24 miesiące, SJR należy obliczyć według następującego wzoru:
Wysokość miesięcznego wynagrodzenia brutto x 24 przepracowane miesiące
__________________________________________________________________________________________________________________________ = SJR
730 dni (365 dni*2)
SJR dla pracownika zatrudnionego na podstawie umowy na czas określony lub przez okres krótszy niż 24 miesiące oblicza się według wzoru:
Wysokość miesięcznego wynagrodzenia brutto x ilość przepracowanych miesięcy
_______________________________________________________________________________________________________________________________ = SJR
730 dni (365 dni*2)
Po ustaleniu wysokości referencyjnego wynagrodzenia dziennego obliczana jest kwota dziennego świadczenia. Zastosowanie mają dwa wzory:
- wysokość dziennego świadczenia = 40,4% SJR +12,12 €
- wysokość dziennego świadczenia = 57% SJR
Należy zastosować oba wzory. Jednakże przy wypłacie zasiłku zastosowanie będzie miał wzór, przy wykorzystaniu którego uzyskano bardziej korzystną dla pracownika kwotę świadczenia.
5. Degresywność świadczenia
Po upływie 6 miesięcy pobierania zasiłku, jego wysokość ulega zmniejszeniu. Dotyczy to jednak wyłącznie osób, które nie przekroczyły 57 roku życia w momencie ustania stosunku pracy oraz otrzymują dzienny zasiłek wyższy niż 87,65 € dziennie.
Jeżeli dzienny zasiłek świadczeniobiorcy jest wyższy niż 121,68 €, wysokość zasiłku może ulec zmniejszeniu nawet do 30% jego pierwotnej kwoty. Osoby, które otrzymują zasiłek w kwocie pomiędzy 87,65 a 121,68 € otrzymają świadczenie proporcjonalnie obniżone, ale nie mniej niż 87,65 €.
W przypadku gdy świadczeniobiorca bardzo intensywne poszukuje pracy i skorzysta z oferty szkoleniowej, wysokość wypłacanego mu świadczenia zostanie utrzymana przez okres trwania szkolenia.
6. Termin wypłaty pierwszego zasiłku
Pierwsza wypłata świadczenia nie następuje od razu po zarejestrowaniu w Urzędzie Pracy. Jest ona odroczona w czasie, a jej data zależy od kilku czynników:
- Na odłożenie w czasie wypłaty pierwszego zasiłku ma wpływ wypłacenie pracownikowi przez pracodawcę odprawy na zakończenie umowy o pracę, której wysokość jest wyższa od ustalonego poziomu. Poziom ten jest zmienny, a jego wysokość ustalana co roku.
Im wyższe odszkodowanie otrzymał pracownik, tym dłuższy jest czas oczekiwania na wypłatę pierwszego zasiłku. Nie może on być dłuższy niż 150 dni kalendarzowych. Jednakże w przypadku gdy zwolnienie z pracy nastąpiło z przyczyn ekonomicznych, czas odroczenia nie może przekroczyć 75 dni. Odroczenie terminu wypłaty pierwszego zasiłku nie dotyczy pracowników objętych CSP (CSP, czyli Contrat de sécurisation professionnelle, to wzmocniony systemem wsparcia, przewidujący organizację i przeprowadzenie procesu powrotu do pracy), jak również osób otrzymujących ATI, tj. zasiłek dla pracowników niezależnych.
Jeżeli w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy pracownik świadczył pracę u kilku pracodawców, pod uwagę są brane wszystkie odprawy, a czas odroczenia wypłaty będzie obliczony dla każdej z zakończonych umów o pracę. W konsekwencji pod uwagę zostanie wzięty ten okres, który wygaśnie najpóźniej. - Wypłata ekwiwalentu za urlop opóźnia wypłatę pierwszego zasiłku o liczbę dni, za którą otrzymano ekwiwalent w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Czas odroczenia w tym przypadku nie może być dłuższy niż 30 dni.
Również w tym przypadku odroczenie wypłaty zasiłku nie dotyczy osób objętych CSP, zwolnionych z powodów ekonomicznych, objętych ATI. - Zwyczajowy czas oczekiwania wynoszący 7 dni. Nie dotyczy to przypadku gdy Pôle Emploi w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy zastosowało już ten okres.
Dzień wypłaty zasiłku jest ustalany po zsumowaniu wskazanych powyżej czynników.
7. Okres wypłaty zasiłku dla bezrobotnych we Francji
Co do zasady, zasiłek dla bezrobotnych we Francji jest przyznawany na następujące okresy:
- 24 miesiące (czyli 730 dni) dla osób w wieku poniżej 53 roku życia;
- 30 miesięcy (czyli 913 dni) dla osób pomiędzy 53 a 54 rokiem życia;
- 36 miesięcy (czyli 1095 dni) dla osób, które ukończyły 55 rok życia.
Dla osób zwolnionych z przyczyn ekonomicznych długość trwania zasiłku może ulec wydłużeniu pod warunkiem, iż przystąpiły do CSP.
Jeżeli miały miejsce przerwy w zatrudnieniu, podane powyżej okresy pobierania zasiłku mogą ulec zmianie. Długość okresu objętego wypłatą zasiłku oblicza się bowiem na podstawie faktycznie przepracowanych dni kalendarzowych. Przy czym dni nieprzepracowane nie mogą stanowić więcej niż 75% dni przepracowanych. Do czasu pracy nie są zaliczane:
- choroba trwająca dłużej niż 15 dni następujących po sobie;
- okres trwania urlopów: macierzyńskiego i ojcowskiego;
- okres rekonwalescencji w związku z wypadkiem przy pracy;
- okresy trwania chorób zawodowych;
- czas trwania szkoleń uwzględnionych oraz nieuwzględnionych w PPAE (PPAE- spersonalizowany projekt powrotu do zatrudnienia opracowywany przy współpracy z opiekunem Pôle Emploi) finansowane w części lub w całości przez CPF (CPF czyli compte personel de formation to indywidualne konto finansowe kształcenia zawodowego);
- okresy niezadeklarowane w Pôle Emploi.
8. Wyjazd bezrobotnego w celu poszukiwania pracy poza terytorium Francji
Osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych, która planuje wyjechać z Francji za granicę w celu poszukiwania pracy powinna zwrócić się do Pôle Emploi z wnioskiem o wydanie formularza U1/E301. Formularz U1 zawiera podsumowanie okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia na terytorium danego Państwa UE, EOG, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii.
Bezrobotny, który przenosi się z Francji do Polski, oprócz formularza U1 powinien również dysponować:
- kopią ważnego dowodu osobistego lub ważnego paszportu,
- kopią ważnego zezwolenia na pobyt – wymóg ten dotyczy obywateli państw spoza UE,
- kopią dokumentu potwierdzającego nadanie numeru ubezpieczenia społecznego/kopię karty ubezpieczenia zdrowotnego (nazywanej również “carte vitale”),
- kopią zaświadczenia pracodawcy zwanego “Attestation employeur” za każdy okres zatrudnienia objęty wnioskiem. W przypadku braku zaświadczenia należy posiadać:
- kopię 4 ostatnich odcinków wypłat,
- kopię zaświadczenia o zatrudnieniu za każdy okres zatrudnienia odnoszący się do wniosku,
- kopię zawiadomienia o rozwiązaniu umowy/kopię referencji od ostatniego pracodawcy lub kopię innego dokumentu od ostatniego pracodawcy podającego datę i przyczynę zakończenia stosunku pracy,
- w stosownych przypadkach – kopię zaświadczenia o odbyciu stażu i/lub szkolenia
Osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych we Francji zachowa prawo do przedmiotowego świadczenia, mimo wyjazdu do innego państwa UE, jeżeli w ciągu 7 dni zarejestruje się w Urzędzie Pracy państwa, do którego przyjechała. W razie nie spełnienia przedmiotowego warunku wypłata świadczenia we Francji zostanie zawieszona aż do momentu rejestracji w Urzędzie Pracy w nowym kraju. Natomiast w przypadku zarejestrowania się w Urzędzie Pracy innego państwa UE, Pôle Emploi będzie kontynuował wypłatę zasiłku dla bezrobotnych maksymalnie przez okres trzech miesięcy.
Bezrobotny, który w celu zachowania prawa do francuskiego zasiłku dla bezrobotnych zarejestrował się w Urzędzie Pracy innego państwa UE, nie może zaprzestać aktywnego poszukiwania pracy. Jeżeli bezrobotny zaprzestanie poszukiwania pracy, Urząd Pracy w nowym państwie wyśle do Pôle Emploi zawiadomienie U3. Jego przesłanie skutkować może zmianą prawa do otrzymywania świadczenia i zawieszeniem prawa do zasiłku.
9. Zmiany obowiązujące od 1 lutego 2023 r.
17 listopada 2022 r. parlament francuski przyjął reformę systemu świadczeń dla bezrobotnych. Została ona wprowadzona w związku z sytuacją na rynku pracy i stopą bezrobocia we Francji. Reforma weszła w życie 1 lutego 2023 r.
Nowe przepisy przyznają rządowi francuskiemu uprawnienie do skrócenia okresu zasiłkowego o 25% dla nowo zarejestrowanych osób. Oznacza to, że zamiast np. 24 miesięcy wypłacania zasiłku, nowi bezrobotni będą go otrzymywać jedynie przez 18 miesięcy. Jeśli stopa bezrobocia spadnie poniżej 9% i w ciągu kwartału nie wzrośnie powyżej 0,8 punktu, sytuacja na rynku pracy zostaje uznana za stabilną, a okres wypłaty zasiłku zostaje skrócony o ww. czas. W przeciwnym wypadku, zasiłki będą wypłacane zgodnie z zasadami sprzed reformy.
Przyjmuje się, iż poprawa sytuacji na rynku nastąpi jeśli stopa bezrobocia utrzyma się na poziomie 9% przez następujące po sobie 3 kwartały.
Według INSEE, aktualnie stopa bezrobocia wynosi 7,3 proc. i nadal lekko spada. W związku z tym, od lutego rząd skróci okres wypłacania świadczeń dla bezrobotnych o 25 proc.
Zmiana przepisów w żadnym stopniu nie wpłynie na wysokość świadczenia, nie ulega też zmianie wymagany staż pracy. W zasadzie reforma dotyczy osób, którym nie przedłużono umowy po jej wygaśnięciu.
Reforma nie dotyczy TOM (terytoriów zamorskich), oraz niektórych grup zawodowych np.: marynarzy, rybaków, dokerów, osób zwolnionych z pracy z przyczyn ekonomicznych, osób zatrudnionych w branży rozrywkowej.
10. Nota prawna
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.
