Cudzoziemiec, który chciałby legalnie pracować na terytorium Polski, powinien posiadać zezwolenie na pracę oraz zezwolenie na pobyt. Są to dwa różne dokumenty. Jest jednak szczególny typ zezwolenia na pobyt czasowy – zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, zwane również zezwoleniem jednolitym. Legalizuje ono zarówno pobyt, jak i pracę cudzoziemca w Polsce.

1. Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, czyli zezwolenie jednolite

Zezwolenie jednolite stanowi rodzaj zezwolenia na pobyt czasowy. Dokument ten uprawnia cudzoziemca do pobytu i pracy w Polsce przez okres, na jaki został wydany. Niezaprzeczalną zaletą ubiegania się o ten typ zezwolenia jest to, iż w ramach jednego postępowania administracyjnego zostaje zalegalizowany pobyt i praca cudzoziemca w Polsce. Nie trzeba osobno występować o legalizację pracy oraz o legalizację pobytu.

2. Warunki wystąpienia o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę

Wniosek o wydanie zezwolenia jednolitego powinien złożyć cudzoziemiec. Nie może złożyć go pracodawca.

Z wnioskiem można wystąpić jeżeli planowany pobyt cudzoziemca w Polsce ma trwać dłużej niż 3 miesiące i będzie związany z wykonywaniem pracy zarobkowej na terytorium RP.

Podstawowym wymogiem uzyskania zezwolenia jest posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r., nr. 210, poz 2135 z późń. zm.), bądź potwierdzenia pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium naszego kraju. Warunek ten uważa się za spełniony, jeżeli cudzoziemiec będzie posiadał ubezpieczenie zdrowotne w związku z wykonywaniem pracy stanowiącej podstawę ubiegania się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy (art. 114 ust. 1 pkt 1, ust. 4a ustawy z dnia 12  grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 519 z późń. zm.), zwana dalej ustawą o cudzoziemcach).

Ustawodawca wymaga również, aby podmiot powierzający wykonanie pracy cudzoziemcowi, nie miał możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy. Okoliczność tą potwierdza starosta w informacji o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy. Stanowi ona załącznik do wniosku o wydanie zezwolenia jednolitego. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach można odstąpić od uzyskania od starosty informacji o lokalnym rynku pracy (art. 114 ust. 1 pkt 3, ust.3 ustawy o cudzoziemcach).

Wymogi są stawiane także wobec wynagrodzenia, jakie ma otrzymywać obcokrajowiec. Nie może ono być niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących, w tym samym wymiarze czasu pracy, pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku. Równocześnie wysokość miesięcznego wynagrodzenia nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca (art. 114 ust. 1 pkt 4, 5 ustawy o cudzoziemcach).

Jeżeli zezwolenie na pobyt czasowy i pracę ma zostać udzielone w związku z planowanym zatrudnieniem w zawodzie pożądanym dla polskiej gospodarki, cudzoziemiec powinien posiadać kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy w tym zawodzie (art. 114 ust. 1a ustawy o cudzoziemcach). Wymóg posiadania stosownych kwalifikacji jest aktualny również w przypadku gdy cudzoziemiec ma wykonywać pracę w zawodzie regulowanym.

O udzielenie zezwolenia jednolitego nie może wystąpić cudzoziemiec:

  • będący pracownikiem delegowanym do pracy na terytorium naszego państwa, przez pracodawcę mającego siedzibę poza granicami RP – przez cały okres delegowania;
  • przebywający na terytorium Polski na podstawie zobowiązań określonych w umowach międzynarodowych dotyczących ułatwienia wjazdu i czasowego pobytu niektórych kategorii osób fizycznych zajmujących się wymianą handlową lub inwestycjami;
  • prowadzący działalność gospodarczą na terytorium naszego kraju;
  • przebywający na terytorium RP w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej lub spółki kapitałowej w organizacji albo w związku z prowadzeniem jako komplementariusz spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, albo w związku z udzieleniem mu prokury;
  • przebywający w Polsce na podstawie wizy wydanej w celu turystycznym, bądź w celu odwiedzin u rodziny lub przyjaciół;
  • przebywający na terytorium naszego kraju w celu turystycznym lub w celu odwiedzin u rodziny lub przyjaciół na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen (art. 116 ustawy o cudzoziemcach).

3. Pobyt i praca w okresie oczekiwania na wydanie zezwolenia jednolitego

Pobyt w Polsce cudzoziemca, który złożył wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę uznaje się za legalny w okresie od dnia złożenia wniosku o wydanie zezwolenia jednolitego do dnia, w którym decyzja w sprawie udzielenia zezwolenia stała się ostateczna (art. 108 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach).

Dzień złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia jednolitego można ustalić na podstawie odciska stempla, potwierdzającego złożenie wniosku, umieszczonego przez wojewodę w dokumencie podróży cudzoziemca. Wojewoda umieszcza stempel w dokumencie podróży gdy termin na złożenie wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia jednolitego został zachowany, a wniosek nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie (art. 108 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach).

Odcisk stempla uprawnia cudzoziemca również do wykonywania pracy na terytorium Polski w okresie oczekiwania na wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, o ile bezpośrednio przed złożeniem wniosku obcokrajowiec był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski, tj. świadczył pracę na podstawie ważnego zezwolenie na pracę, ważnego oświadczenia pracodawcy o powierzeniu wykonywania pracy, wpisanego do ewidencji lub zarejestrowanego przez właściwy powiatowy urząd pracy, albo był zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę.

Podkreślić należy, iż odcisk stempla nie uprawnia cudzoziemca do podróżowania do innych państw strefy Schengen. Cudzoziemiec może jednak wyjechać do kraju pochodzenia. Przy czym jeżeli kraj ten objęty jest obowiązkiem wizowym, w celu powrotu do Polski należy uzyskać wizę.

4. Wniosek o zezwolenie jednolite

Wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę cudzoziemiec składa do wojewody właściwego ze względu na miejsce swojego pobytu. Wniosek należy złożyć osobiście. Przy składaniu wniosku pobierane są bowiem od wnioskodawcy odciski linii papilarnych.

Cudzoziemiec może także wysłać wniosek pocztą. W takim przypadku wojewoda wezwie wnioskodawcę – cudzoziemca do osobistego stawienia się w urzędzie w celu złożenia odcisków palców.

Wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę cudzoziemiec powinien złożyć nie później niż w ostatnim dniu legalnego pobytu na terytorium Polski. Jeżeli wniosek jest wysyłany do urzędu pocztą, za datę złożenia wniosku uważa się datę nadania korespondencji w placówce pocztowej.

Wniosek o wydanie zezwolenia jednolitego składa się na urzędowym formularzu w 2 egzemplarzach. Do wniosku załączyć należy:

  • wypełniony przez podmiot powierzający wykonanie pracy załącznik nr 1 do wniosku – ma postać urzędowego formularza obejmującego m.in. informacje o podmiocie powierzającym wykonanie pracy, o pracodawcy użytkowniku – jeżeli cudzoziemiec ma świadczyć pracę jako pracownik tymczasowy, o pracy, która ma zostać powierzona oraz oświadczenia podmiotu powierzającego pracę o niekaralności;
  • 4 fotografie spełniające następujące warunki:
    • nieuszkodzone,
    • kolorowe,
    • dobrej ostrości,
    • wymiary zdjęć: 35 mm x 45 mm,
    • wykonane nie wcześniej niż w ciągu ostatnich 6 miesięcy;
    • przedstawiające wizerunek twarzy obcokrajowca od wierzchołka głowy do górnej części barków, tak aby twarz zajmowała 70-80% fotografii, na jednolitym jasnym tle, w pozycji frontalnej, patrzącego na wprost z otwartymi oczami, nieprzesłoniętymi włosami, z naturalnym wyrazem twarzy i zamkniętymi ustami, odwzorowujące naturalny kolor jego skóry i przedstawiające wyraźnie oczy, a zwłaszcza źrenice, linia oczu musi być równoległa do górnej krawędzi fotografii;
  • kserokopia wszystkich zapisanych stron ważnego dokumentu podróży cudzoziemca – jeżeli wnioskodawca nie posiada ważnego dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania, można przedstawić inny dokument potwierdzający tożsamość;
  • dowód uiszczenia opłaty skarbowej od wniosku;
  • dokumenty potwierdzające okoliczności wskazane we wniosku, a w szczególności:
    • informacja starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy – jeżeli jest wymagana;
    • dokument potwierdzający posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego lub pokrycie przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Polski;
    • zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach, a w razie wykonywania pracy na podstawie umowy o dzieło – oświadczenie cudzoziemca o niezaleganiu w podatkach;
    • dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji lub spełnienie warunków, które są wymagane do wykonywanie określonej pracy;
    • dokumenty potwierdzające posiadanie przez podmiot powierzający wykonywanie pracy środków finansowych lub źródeł dochodu niezbędnych do pokrycia zobowiązań wynikających z powierzenia pracy cudzoziemcowi oraz potwierdzających prowadzenie rzeczywistej działalności gospodarczej, rolniczej lub statutowej.

5. Decyzja

Teoretycznie decyzja w sprawie wydania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę powinna zostać wydana w ciągu 1 miesiąca od dnia wszczęcia postępowania. W rzeczywistości postępowanie trwa znacznie dłużej. Jest to związane z koniecznością uzyskania przez wojewodę wielu informacji od stosownych służb i organów.

Jeżeli wojewoda uwzględni wniosek, wydaje decyzję o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Wydawana jest ona czas określony – od 3 miesięcy do 3 lat.

W decyzji, poza okresem, na jaki została wydana, wskazywane są okoliczności związane z powierzoną cudzoziemcowi pracą, tj:

  • podmiot powierzający wykonywanie pracy, a w przypadku gdy obcokrajowiec będzie pracownikiem tymczasowym – również pracodawca użytkownik;
  • stanowisko pracy cudzoziemca,
  • najniższe wynagrodzenie, które może otrzymywać cudzoziemiec na zajmowanym stanowisku – gdy wniosek dotyczy pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy lub pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, w decyzji wskazuje się wynagrodzenie proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy lub przewidywanego okresu wykonywania zobowiązań wynikających z umowy,
  • wymiar czasu pracy;
  • rodzaj umowy, na podstawie której cudzoziemiec ma wykonywać pracę (art. 118 ust. 1, 5 ustawy o cudzoziemcach).

W/w elementów nie zamieszcza się w decyzji, jeżeli cudzoziemiec spełnia warunki zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. W takim przypadku w decyzji o udzieleniu zezwolenia jednolitego, poza okresem ważności zezwolenia, umieszcza się informację, że cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na warunkach określonych w przepisie będącym podstawą zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę (art. 118 ust. 3, 4 ustawy o cudzoziemcach).

Ponadto w decyzji powinno znaleźć się pouczenie o obowiązku zawiadomienia wojewody o utracie pracy u któregokolwiek z podmiotów powierzających wykonywanie pracy, wymienionych w zezwoleniu (art. 18 ust. 1a ustawy o cudzoziemcach).

Zezwolenia jednolitego nie można przedłużyć. W przypadku gdy zbliża się upływ ważności dokumentu należy wystąpić o nową decyzję.

6. Obowiązki cudzoziemca po uzyskaniu zezwolenia jednolitego

Cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pobyt czasowy i pracę ma obowiązek zawiadomić wojewodę, który udzielił zezwolenia, o utracie pracy u któregokolwiek z podmiotów powierzających wykonywanie pracy, wymienionych w zezwoleniu. Zawiadomienia należy dokonać na piśmie w terminie 15 dni roboczych (art. 121 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach).

Jeżeli cudzoziemiec chciałby zmienić pracodawcę wskazanego w zezwoleniu, powinien wystąpić o nowe zezwolenie jednolite. Tak samo należy postąpić w przypadku gdy cudzoziemiec będący pracownikiem tymczasowym, chce zmienić pracodawcę użytkownika. Cudzoziemiec powinien wystąpić o nowe zezwolenie również gdy zamierza wykonywać pracę na innym stanowisku lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu.

Zmiana wskazanej w zezwoleniu umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę nie wymaga wystąpienia o nowe zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. O zaistniałej zmianie nie trzeba informować wojewody.

7. Nota prawna

Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.). Publikowanie bądź powielanie niniejszego opracowania lub jego części, przytaczanie opinii, jak również rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób informacji w nim zawartych bez pisemnej zgody Crede sp. z o.o. jest zabronione.

Ten post dostępny jest także w języku: English Français